Zdjęcie582

Pomiary kątów stożków

Kąty wierzchołkowe stożków zewnętrznych (trzpieni) i wewnętrznych (gniazd) można mierzyć bezpośrednio za pomocą kątomierzy. Stożki zewnętrzne mierzy się ponadto przyrządami optycznymi: mikroskopami i projektorami pomiarowymi. Stosowane są również liczne metody pośrednie, zarówno do pomiaru stożków zewnętrznych, jak i wewnętrznych.

Rys. 6. Pomiar pośredni kąta gniazda stożkowego

Jedną z możliwych metod pomiaru pośredniego kąta stożka wewnętrznego przedstawiono na rys. 6. Do gniazda stożkowego wkłada się kolejno dwie kulki o średnicy odpowiednio <//, dj, mierząc za każdym razem odległość hi, I12 od powierzchni kulki do czoła gniazda (np. za pomocą głębokościomicrza mikromctryczncgo).Korzystając z elementarnych zależności geometrycznych znajduje się

Poprzeczkę głębokościomicrza można podczas pomiaru oprzeć na dwóch stosach płytek wzorcowych o jednakowej wysokości, ustawionych na płycie pomiarowej. W ten sposób wykonuje się pomiar, jeśli górna powierzchnia czołowa gniazda nie jest prostopadła do osi stożka.

Podczas tego pomiaru mogą pojawić się charakterystyczne błędy metody pomiarowej:

•    błąd spowodowany odkształceniem sprężystym kulek i powierzchni gniazda stożkowego (wgniatanicm kulek w gniazdo),

•    błąd spowodowany odchyłkami kształtu powierzchni stożkowej, tzn. odchyłkami kształtu wyznaczonej powierzchni.

Można zauważyć, że przyczyna obu tych błędów sprowadza się do tego, że model geometryczny pomiaru (rys. 6) odbiega od rzeczywistości w przekroju osiowym tworzące stożka nie będą liniami prostymi, a zarysy kulek nie będą okręgami stycznymi do tych tworzących.

Jak w każdym pomiarze metodą pośrednią, błąd pomiaru zależy ponadto, zgodnie od błędów pomiaru wielkości występujących po prawej stronie wzoru. W wielu praktycznych przypadkach można zaniedbać błędy średnic kulek, jeśli użyte zostaną specjalne kulki pomiarowe; wtedy wystarczy przyjąć do obliczeń ich nominalne średnice. Aby uwzględnić błędy pomiaru wymiarów hj, //* należy znaleźć odpowiednie pochodne cząstkowe: