0000007 2

230 Badanie kliniczne w neurologii

Rubryka zapisu neurologicznego zatytułowana „Zespoły dolnej części grzbietu" zawiera pozycje służące za przewodnik dla ważniejszych badań i spostrzeżeń, jakie należy wy konać, gdy w grę wchodzi ból dolnej części grzbietu lub kończyn dolnych.

ZESPOŁY DOLNEJ CZĘŚCI GRZBIETU

UWKD ..nmiejsc. bólu „fabere” .... . Kemig ... Spazm

Podbródck-klatk

Skłony ..........

Skolioza ......

Lordoza ......

Zginanie

Próba z unoszeniem wyprostowanej kończyny dolnej. Inicjały UWKD, to pierwsze litery używane jako skrót określenia „unoszenie wyprostowanej kończyny dolnej”; wolimy ten zwrot od „objawu Lasegue’a”, gdyż w' naszym sformułowaniu zawarty jest sposób badania. Próba z unoszeniem wyprostowanej kończyny dolnej i notowanie wyników tej próby zostały opisane uprzednio (rozdział 2, str. 28) i nie będziemy powtarzali tego. Pozycja druga — „umiejsc. bólu” — pozwala na opis siedziby bólu powstającego przy wykonywaniu próby po każdej stronie. Niekiedy w zespole wypadnięcia tarczy międzykręgowej w^r dolnej części lędźwiowej kręgosłupa unoszenie wyprostowanej kończvny dolnej wywołuje ból okolicy krzyżowej, pośladkowej lub tylnej powierzchni uda, a nawet w kończynie dolnej strony przeciwnej. Spostrzeżenia takie notujemy w rubryce na prawo lub lewo od pozycji. Rubryki, oznaczone „prawa” i „lewa” odnoszą się do notowania siedziby bólu wywoływanego unoszeniem prawej kończyny dolnej i lewej kończyny dolnej.

Objaw „fabere”. len objaw' schorzenia stawu biodrowego nazywamy niekiedy objawem Patricka, gdyż po raz pierwszy podał go dr Hugh Patrick. Litery nazwy objawu „fabere” oznaczają ruchy uda w toku wykonywania próby, mianowicie „f” oznacza zginanie (flexion), „ab” — odwodzenie (abduction), „er” — skręcenie na zewnątrz (external rotation) oraz „e’^! — prostowanie (extcnsion). Gdy pacjent leży w pozycji na wznak, pięta badanej kończyny zostaje biernie umieszczona na kolanie kończyny przeciwnej. Następnie lekarz wywiera na kolano kończyny badanej nacisk w bok i ku dołowi w maksymalnie możliwym zakresie. Próba wypada dodatnio, gdy ruch ulega mimowolnemu ograniczeniu. W próbie dodatniej ograniczeniu ruchu towarzyszy często ból.

Objaw Kerniga. Objaw Kerniga dostarcza tej samej informacji co próba z unoszeniem wyprostowanej kończyny dolnej, nierzadko więc słusznie zostaje pominięty. Jednakże, ponieważ jest to jeden z klasycznych objawów w neurologii, pomocnych w rozpoznawaniu zapalenia opon, opisujemy go. Badany leży na wznak, lekarz zgina jego udo, a następnie prostuje podudzie tyle, ile to jest możliwe bez wywołania wyraźnego bólu. W warunkach prawidłowych podudzie można wyprostować tak, że kąt między tylną powierzchnią uda a podudziem wynosi około 135^; (1,5 kąta prostego). W próbie dodatniej prostowanie podudzia zostaje wyraźnie ograniczone przez mimowolny spazm mięśni zginaczy podudzia i z reguły wywołuje ból.

Spazm. Rubryka po każdej stronie pozycji „spazm'⁵ przeznaczona jest dla zanotowania stopnia spazmu mięśni lędźwiowych po stronie zgodnej ze stroną notowania. Ponieważ w tych schorzeniach spazm ogranicza się często do tylnych mięśni okołokręgowych okolicy lędźwiowej, rubryka okazuje się wystarczająca dla umieszczenia w niej symbolu określającego stopień spazmu. Znaczne stopnie spazmu obserwowanego w innych mięśniach można zapisać w rubryce oznaczonej „Mięśnie (c. d.)⁵⁵ lub pod nagłówkiem „Spostrzeżenia dodatkowe'⁵.

Próba podbródek-klatka piersiowa. Wartość próby podbródek-klatka piersiowa dla rozpoznawania bólu korzonkowego została omówiona poprzednio (rozdział 1, str. 8). Rubryka na prawo od tej pozycji nadaje się do notowania wyników zarówno ujemnych, jak — w większości przypadków — dodatnich. Należy określić stopień i umiejscowienie bólu.

Skłony, skolioza i lordoza. Pozycje te nie wymagają wyjaśnienia poza stwierdzeniem, że gdy lordoza jest zwiększona, stopień jej należy oznaczać cyframi od „1” do „4” ze znakiem „ + ”, podczas gd\ stopień utraty lordozy (spłaszczenie grzbietu), utraty pospolicie obserwowanej w sprawach bólowych dolnej części grzbietu należy oznaczać tymi samymi cyframi, ze znakiem ujemnym.

Posługiwanie się kartą dla przedstawienia wyniku badania ruchów kręgosłupa opisano gdzie indziej (rozdział 2, str. 29). Z reguły spostrzeżenia te czynimy, gdy badany stoi tyłem do lekarza, który może przy tym siedzieć. Skłon do przodu (zgięcie) uzyskuje się przez polecenie, aby badany schylił się ku przodowi i starał się dotknąć podłogi bez zginania kolan. Lekarz powinien uważnie obserwować