0000014

rze skóry unerwionej przez nerw V. Najważniejszym odruchem czuciowym jest odruch rogówkowy (najlepiej jest go badać kierując na rogówką strumień powietrza, np. z uciśnię-tej gumowej gruszki).

Część ruchową nerwu V oceniamy na podstawie stanu napięcia mięśni żucia oraz odruchu żuchwowego (badamy go przy uchylonych ustach dziecka uderzając młotkiem lub palcem w palec położony na jego bródce). Uzupełniających informacji może dostarczyć obserwacja aktu żucia i ssania.

Badania części ruchowej nerwu V ma największe znaczenie w zespołach mózgowych porażeń dziecięcych pozwalając między innymi na bliższe określenie charakteru zaburzeń na podstawie zachowania się mięśni żucia i odruchu żuchwowego.

Nerw twarzowy (VII)

Jest to ważny nerw ruchowy, unerwiający wszystkie mięśnie mimiczne twarzy oraz mięsień szeroki szyi, mięsień rylcowo-gnykowy i brzusiec tylny mięśnia dwubrzuścowego. Jądro nerwu znajduje się w części grzbietowej mostu, a pień wydostaje się z czaszki przez otwór i przewód słuchowy wewnętrzny, kanał nerwu twarzowego i otwór rylcowo-sutkowy. Razem z pewnym odcinkiem nerwu twarzowego przebiega nerw pośredni Wrisberga, składający się z włókien przywspółczulnych i smakowych.

Badanie nerwu VII polega głównie na obserwacji zachowania się mięśni twarzy podczas spontanicznego zachowania się dziecka. Bogata mimika tego okresu rozwojowego ułatwia wykrycie ew. niedowładu. Dzieciom starszym możemy polecić wykonywanie ruchów — zmarszczenia czoła, brwi, zamknięcia oczu, szczerzenia zębów.

Uszkodzenie nerwu twarzowego objawia się porażeniem mięśni ruchowych twarzy. Przy uszkodzeniu jednostronnym twarz staje się niesymetryczna, kąt ust ustawia się niżej, fałd nosowo-policzkowy i czoło ulega wygładzeniu, zwłaszcza podczas śmiechu i płaczu, oko po stronie porażenia nie zamyka się wskutek porażenia mięśnia okrężnego oka, a gdy dziecko stara się je zamknąć, gałka oczna zwraca się ku górze.

Może wystąpić zaburzenie czucia przedniej części języka. Należy zawsze odróżnić uszkodzenie nerwu VII nadjądrowe (ośrodkowa), w którym dolne mięśnie mimiczne są zajęte w stopniu znacznie większym niż górne, od uszkodzenia obwodowego, dotyczącego w różnomiernym stopniu wszystkich mięśni mimicznych. Różnica ta związana jest z taktem, że część jądra nerwu VII, od której zależy czynność mięśni mimicznych w górnej części twarzy, ma obustronne unerwienie korowe, stąd więc przy jednostronnym zazwyczaj uszkodzeniu dróg korowych nie dochodzi do pełnego porażenia tych mięśni. Obraz równomiernego porażenia wszystkich mięśni twarzy po jednej stronie występuje natomiast w uszkodzeniach jądrowych bądź podjądrowych (obwodowych) nerwu VII.

Nerw przedsionkowo-ślimakowy (VIII)

Jest to nerw czuciowy. Składa się z dwu części: nerwu ślimakowego, przewodzącego bodźce słuchowe i nerwu przedsionkowego, przewodzącego pobudzenia powstające w błędniku.

Receptorami nerwu ślimakowego są zakończenia dendrytów komórek zwoju spiralnego. Przewodzą one pobudzenia dźwiękowe powstałe w uchu wewnętrznym. Nerw ten, stanowiący włókna akso-nalne zwoju spiralnego, biegnie przez kanał nerwu ślimakowego i kończy się w jądrach grzbietowym i brzusznym ślimaka, leżących na wysokości połączenia mostu z rdzeniem przedłużonym. Poprzez dalsze trzy przełączenia droga słuchowa dociera do kory półkul mózgu w okolicy skroniowej, przy czym każde z jąder ma połączenia z korą obu półkul mózgu. Dzięki temu podwójnemu unerwieniu korowemu uszkodzenie tylko jednego płata skroniowego nie powoduje głuchoty, a co najwyżej nieznaczne upośledzenie słuchu.

Ocena słuchu stanowi ważny element badania neurologicznego dziecka. Metody badania zmieniają się w zależności od wieku. Ocena orientacyjna jest możliwa już w okresie noworodkowym. Opiera się na wyzwalaniu uogólnionych reakcji ruchowych, takich jak odruch Moro, odruch uszno-powieko-wy (drganie powiek) w odpowiedzi na zadziałanie bodźca dźwiękowego. Reakcja ta, której towarzyszy również zmiana rytmu oddechowego i wystąpienie niepokoju ruchowego, wykorzystywana jest do testów przesiewowych (screening test) u noworodków. Jako źródło dźwięku używane są między innymi instrumenty muzyczne (trąbka, gwizdek, kastaniety) o poziomie natężenia głośności 80—100 decybeli. U niemowląt (między 8—24 miesiącem) do badania słuchu można wyzyskiwać dźwięki z otoczenia oraz tzw. zabawki szmerowe (grzechotka, uderzenie łyżeczki o kubek). Prawidłową reakcją na te bodźce (poziom natężenia głośności 40 decybeli) jest zwrot dziecka w kierunku źródła dźwięku. U dzieci przedszkolnych bada się słuch za pomocą tzw. mowy szeptanej.

31