0000017(1)

r

nienie pasma samotnego (tractus solitarius) lub jego jądra (nucleus ter-minalis).

Zespół •>/,"*¹ <ru

dtą żyły. Szyjnej

Ogniska chorobowe umiejscowione w okolicy joramen jugulare, przez które nerw błędu \ opuszcza czaszkę, powodują zespół objawów zwany zespołem tego otworu. Na zespól ten składają się porażenia nerwów IX, X i XI: zaburzenia połykania, wracanie płynów nosem, znieczulenie i brak smaku na tylnej trzeciej części języka, chrypka, porażenie mięśnia mostków o-obojczykowm-sutkowego (zwrot głowy ku stronic porażonej i niemożność zwracania bródki w stronę przeciwną porażonej) oraz czworobocznego (obniżenie barku, łopatka odstająca i odsunięta od linii środkowej ).

Zajęcie obu jąder nerwów błędnych i ich korzonków w rdzeniu przedłużonym powoduje występowanie charakterystycznych objawów' opuszkowych: porażenie podniebienia miękkiego, gardła i krtani, zaburzenia łykania, bezgłos (aphonia), zakłócenie akcji serca i oddechu. Zazwyczaj w sprawach chorobowych opuszki obok zajęcia jąder nerwu X zachodzi zarazem zajęcie jąder innych nerwów opuszkowych, zwłaszcza IX i XII, niekiedy XI, częściowo również VII. Wówczas do objawów wyżej wymienionych dołączają się zaburzenia mowy w postaci dyzartrii lub anartrii. W dyzartrii chory nie może należycie artykułować dźwięków, wymawiając. łatwiej samogłoski niż spółgłoski.. Mowa staje się zamazana, monotonna z przydźwiękiem nosowym. W anartrii chory nie wymawia w ogóle żadnych słów, jedynie wydaje nieartykułowane, bełkotliwe dźwięki, pokazując zazwyczaj gestem wskazującym na usta, iż. nie jest w stanie mówić. W badaniu takich zaburzeń mowy polecamy choremu wymawiać spółgłoski językowe (1, n, r), wargowe (f, w, p, b), krtaniowe (k, h), zębowe (d, t) oraz samogłoski (o, u). Dla ustalenia nieznacznej dyzartrii posiłkujemy się wyrazami szczególnie trudnymi co do artykulacji, jak np. „czerwony flanelowy kaftanik", „trzecia artyleryjska kawaleryjska brygada", „konstantynopolitańczykowianeczka". Wówczas stwierdzamy, iż chory przestawia oraz opuszcza zgłoski, często powtarzając automatycznie tę samą zgłoskę z coraz słabszą intonacją, poślizgując się niejako na sylabach (tzw. „potykanie się"). Jest to szczególnie znamienne dla mowy dyzartrycznej w porażeniu postępującym. Nieraz chory bezradnie rezygnuje z powtarzania wymienionych wyrazów tzw. paradigmata), używanych w badaniu rutynowym.

Wszystkie te zaburzenia są wynikiem zajęcia ruchowego aparatu wykonawczego mowy na skutek uszkodzenia komórek jąder ruchowych w pniu mózgu, przede wszystkim w rdzeniu przedłużonym. Stąd widoczny jest zarazem zanik mięśni, warg i języka, nieraz żwaczy w raz ze zw yrodnieniem elektrycznym tych mięśni oraz z drżeniem. W ten sposób, gdy do porażenia jąder i korzonków nerwów błędnych dołącza się porażenie jąder i korzonków innych nerwów ruchowych opuszki, powstaje całkowity obraz kliniczny tzw. porażenia opuszkowego (paralysis bulbaris s.

117