0000039

Ryc. 46. Przegub stawu skokowego Klenzaka (dwustronny).

5—10° oraz kontrolowane zgięcie grzbieto-wo-podeszwowe stopy — sprężyna, przegub Klenzaka (ryc. 46).

Zaopatrzenie takie umożliwia nawet poruszanie się bez pomocy kul, bowiem opaska aparatu stykająca się z powierzchnią goleni, w jej odcinku bliższym powyżej granicy zaburzeń czucia, staje się źródłem bodźców informujących ośrodkowy układ nerwowy o położeniu obwodowego odcinka kończyny i ułatwia sterowanie położeniem środka ciężkości ciała.

U bardziej sprawhych osób, które potrafią stabilizować staw kolanowy za pomocą mięśnia czworogłoweg*o uda i mięśnia po- ■ śladkowego wielkiego, blokowanie zgięcia grzbietowego jest zbędne.

Porażenie obejmujące całe kończyny wymaga uwagi na dobrą stabilizację stawu kolanowego. Stosujemy tu zwykle wysokie aparaty obejmujące goleń i udo, połączone z butem za pomocą strzemienia. Limitowane zgięcie grzbietowe stopy 10—15^ó w stawie skokowym — przy zablokowaniu ruchu zginania w stawie kolanowym — zapewnia dobrą stabilizację kończyny. Kontrolę zgięcia podeszwowego stopy możemy wystarczająco sprawować za pomocą sprężyny lub przegubu Klenzaka. W górnej swej części aparat powinien być zaopatrzony w szeroką opaskę udową z wywiniętym brzegiem, sięgającym ok. 5 cm poniżej guza kulszowego, którego podparcie może stwarzać niebezpieczeństwo powstania odleżyn. Stawy biodrowe nie ustabilizowane przez mięśnie możemy częściowo kontrolować biernie jedynie w płaszczyźnie czołowej (szyny biodrowe). Aparaf z szynami biodrowymi stanowi natomiast niepraktyczną metodę stabilizacji tułowia w płaszczyźnie strzałkowej i znacznie utrudnia chodzenie. Stabilizację osiąga się przez przeprost bioder oraz tułowia, dzięki czemu masa ciała opiera się na wiązadłach biodrowo-udo-wych. Przyjęciu takiej postawy sprzyja wolny odpowiedni zakres ruchu zgięcia grzbietowego stopy. Przy silnych mięśniach tułowia pacjent potrafi przyjąć postawę wyprostną bez pomocy kul, używając ich jedynie do chodzenia. Zachowana ruchomość tułowia ułatwia znacznie chodzenie o kulach i pacjent może ją wykorzystywać do przemieszczania miednicy

Ryc. 47. Postawa chorego z paraplegią w aparatach stabilizujących staw kolanowy. Stawy skokowy i biodrowy wolne.

i wywoływania biernego ruchu w stawach biodrowych (ryc. 47).

U osób z uszkodzeniami rdzenia kręgowego "w odcinku piersiowym kręgosłupa powyżej Th₉ z porażeniami mięśni tułowia zdolność poruszania się w aparatach jest znacznie ograniczona.

Brak stabilizacji tułowia oraz rozległe zaburzenia czucia w obrębie kończyn i tułowia wymagają wspierania się na kulach łokciowych. Wymaga to znacznej sprawności i siły kończyn górnych, spełniających w pozycji stojącej wyłącznie rolę podpórczą.

U osób tych stosowaliśmy często miękką sznurówkę, sięgającą do kątów łopatek, wzmocnioną sprężystymi taśmami stalowymi, biegnącymi wzdłuż tułowia, a ponadto szyny biodrowe z elastycznymi taśmami pośladkowymi. W postępowaniu tym chodziło o wzmocnienie stabilizacji tułowia oraz częściowe wspomożenie prostowników stawów biodrowych. Podobnie jak przy zaopatrywaniu porażeń wiotkich, ograniczaliśmy nadmiar zginania w stawach biodrowych przez odpowiednie zablokowanie stawu. Niedostateczne częsio działanie szyny biodrowej, mającej kontrolować stabilizację stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej, można uzupełnić krzyżującymi się taśmami gurtowymi biegnącymi od jednej szyny przyśrodkowej do drugiej. Uzyskiwaliśmy w ten sposób poprawę kontroli odwodzenia. W przypadku spastycznego przywodzenia i krzyżowania kończyn umieszczamy na jednej z przyśrodkowych szyn biodrowych poziomo ustawioną rolkę, na drugiej natomiast odpowiednio szeroką szynę poślizgową z blachy ustawionej w płaszczyźnie strzałkowej. Rozwiązanie takie nie pozwala na przywodzenie ud oraz ułatwia naprzemienne ich wysuwanie do przodu podczas chodzenia. Nie stosujemy sprężyn unoszących stopy ze względu na występowanie stopotrząśu. Blokujemy raczej zgięcie podeszwowe stopy w pozycji ok. 5° ustawienia końskiego i dodajemy elastyczny obcas gumowy przy obuwiu aparatowym. Uzupełnienie to stanowi na ogół wystarczającą substytucję zgięcia podeszwowego, koniecznego w pierwszej połowie fazy podparcia.

Trudności zakładania aparatów u osób z wysokimi porażeniami kończyn i tułowia, niewielkie efekty funkcjonalne przy dużym niebezpie-

79