003 2

*P

Ryc. 3.11. Kolejność wykonywania czynności przy toalecie całego ciała: 1 - mycie zębów, toaleta jamy ustnej, 2 - golenie (u mężczyzn), 3 - mycie oczu i twarzy, 4 - mycie uszu, 5 - mycie szyi, 6 - mycie dekoltu, 7 - mycie klatki piersiowej, 8, 9 - mycie kończyn górnych, 10 - mycie brzucha, 11 - mycie pleców, 12 - mycie pośladków, 13,14- mycie kończyn dolnych, 15 - mycie krocza (podmywanie), 16 - czesanie, 17,18 - czyszczenie paznokci.

Toaleta jamy ustnej

Do utrzymania właściwej higieny jamy ustnej potrzebne są: pasta z fluorem¹;

szczoteczka, która powinna być wykonana ze sztucznego włosia o zaokrąglonych końcówkach; szczoteczkę należy wymieniać co 3 miesiące i po każdej infekcji w obrębie jamy ustnej i gardła; wykałaczki⁶;

nici dentystyczne⁷; woda lub płyny do płukania; kubek do płukania;

miska nerkowata do popłuczyn dla tych pacjentów, którzy zęby myją w łóżku.

Przebieg toalety jamy ustnej i zębów:

przygotowany sprzęt ustawie na szafce przy łóżku; osłonić ręcznikiem klatkę piersiową i szyję pacjenta;

pomóc wymyć zęby i język (lub wyczyścić protezę zębową) bądź wykonać tc czynności za pacjenta;

podać płyn do płukania, przytrzymać miskę nerkowatą pod brodą; wylać popłuczyny miski nerkowatej do zlewu;

po wymyciu jamy ustnej wytrzeć pacjentowi usta; jeżeli usta są wyschnięte i spękane, posmarować je wazeliną lub innymi preparatami natłuszczającymi.

Każdy pacjent powinien mieć własne przybory i dbać o higienę jamy ustnej samodzielnie; jeżeli jest przytomny, ale niesamodzielny, w koniecznym zakresie pomaga mu opiekun. U pacjentów nieprzytomnych lub ze schorzeniami w obrębie jamy ustnej toaletę jamy ustnej wykonuje pielęgniarka.

Należy również dbać o czystość języka. Język jest tworem mięśniowym, którego grzbiet nie jest gładki: liczne brodawki i zagłębienia na jego powierzchni są miejscem bytowania bakterii przyczyniających się do rozwoju stanów zapalnych w jamie ustnej. Uzupełnieniem codziennych zabiegów higienicznych jamy ustnej jest regularne oczyszczanie grzbietu języka, polegające na wykonaniu kilku ruchów (do 5) zwykłą szczoteczką do zębów lub palcem wskazującym owiniętym gazą. U pacjentów z szczękościskiem lub skłonnością do zagryzania zębów stosuje się szpatulkę, przesuwając ją w kierunku od tyłu do przodu języka, od nasady do przodu po grzbiecie i bokach języka. Oczyszczanie najlepiej wykonywać rano, przed jedzeniem w celu usunięcia nalotu nagromadzonego w nocy. Należy uważać, aby nie wywołać odruchu wymiotnego, wkładając zbyt głęboko palec owinięty gazą lub szpatulkę.

Postępowanie z protezą zębową

Proteza zębowa powinna być myta samodzielnie przez pacjenta po każdym posiłku i przed snem. Tylko w przypadku pacjentów w ciężkim stanie i całkowicie niesprawnych czynności te wykonuje opiekun. U pacjentów nieprzytomnych protezy zębowe wyjmuje się ze względu na niebezpieczeństwo zadławienia się lub zachłyśnięcia. Również na czas snu i wykonywania niektórych badań i zabiegów protezę należy wyjąć, wymyć i przechowywać w pojemniku przeznaczonym do tego celu. Czasami do pojemnika wlewana jest woda lub specjalny płyn, który powinien być zmieniany każdego dnia. Po wyjęciu protezy z jamy ustnej należy opłukać ją pod bieżącą wodą, a w przypadku konieczności odkażenia lub usunięcia kamienia wy-

t Strvenui'.i «!.. • *

1

Dotyczy pacjentów, którzy samodzielnie mogą wypłukać jamę ustną.