007(3)

7

2) Agoniści receptorów pi-adrenergicznych (pi-adrenomimetyki)

Mechanizm inotropowo dodatniego działania dopaminy i dobutaminy

Leki te po przyłączeniu do receptorów pi-adrenergicznych w komórkach mięśnia sercowego aktywują cyklaze adenylową. Enzym ten konwertuje ATP do cAMP. który aktywuje kinazy białkowe, co z kolei powoduje fosforylację białek błonowych związanych z kanałami wapniowymi (ta fosforylacja powoduje otwarcie kanałów wapniowych). W efekcie tego następuje wzrost przepuszczalności błon komórkowych dla zewnątrzkomórkowo zlokalizowanych Ca²⁺ i dalej napływ wapnia do komórek. Zwiększa się więc stężenie Ca²~ w cyoplazmie komórek mięśnia sercowego, a więc wzrasta jego dostępność dla elementów kurczlliwych. Dochodzi więc do zwiększenia kurczliwość = siły skurczu mięśnia sercowego. Efekty farmakologiczne

•    zwiększona kurczliwość / działanie inotropowo dodatnie

•    zwiększone przewodnictwo w sercu / działanie dromotropowo dodatnie

•    zwiększona częstotliwość pracy serca / działanie chronotropowo dodatnie;

Efektem powyższych działań jest zwiększenie pojemności minutowej serca i wzrost ciśnienia krwi. Leki te nie zmniejszają ciśnienia żylnego i związanego z tym ryzyka obrzęku płuc (w takich przypadkach należy dodatkowo podawać leki moczopędne lub leki rozszerzające naczynia).

Inne efekty farmakologiczne

Dopamina (.Dopamin) (stosowana we wlewach i.v.).

Wpływ dopaminy na kurczliwość naczyń krwionośnych jest zależny od dawki. W małych dawkach pobudza receptory dopaminergiczne, a w większych dawkach pobudza kolejno receptory pi-adrenergiczne i ai-adrenergiczne. Ze względu na agonistyczne działanie na receptory dopaminergiczne w naczyniach nerkowych, trzewnych i wieńcowych rozszerza je, zwiększając w nich przepływ (zmniejszenie oporu obwodowego); w większych dawkach rozszerzenie naczyń jest również wynikiem pobudzania przez dopaminę receptorów p_r adrenergicznych zlokalizowanych w ich obrębie. W dużych dawkach (5-10 jug/kg m.c./min.) dopamina pobudza jednak receptory ai-adrenergiczne naczyń obwodowych, powodując ich skurcz = wzrost oporu obwodowego (jako że w większości naczyń zdecydowanie przeważają liczbowo receptory ai-adrenergiczne nad receptorami Pi-adrenergicznymi, stąd występuje skurcz, gdyż wpływ dopaminy na receptory ai-adrenergiczne dominuje nad jej oddziaływaniem na receptory pi-adrenergiczne).

Przypominam! Dopamina jako jedyna katecholamina endogemia pobudza receptory dopaminergiczne w tętnicach nerkowych, co powoduje ich rozszerzenie i poprawia perfuzję nerek; prowadzi to do wzrostu diurezy. Ze względu na swoje diuretyczne właściwości, dopamina znajduje zastosowanie w terapii przednerkowej niewydolności nerek.

Pozytywnymi skutkami terapii dopamina są: poprawa czynności skurczowej serca i zwiększone wydalanie moczu. Negatywną stroną podawania dopaminy w większych dawkach jest niekorzystny wpływ na serce, gdyż lek ten zwiększa opór obwodowy (obciążenie serca) i zapotrzebowanie serca na tlen.

Dobutamina (.Dobutrex)

•    Pochodna dopaminy (ale pozbawiona działania dopaminergicznego, czyli nie wpływa na receptory D naczyń nerek) o silniejszym działaniu inotropowym dodatnim i znacznej kardioselektywności -> klasyfikowana jest jako selektywny agonista receptorów Bi-adrenergicznych. Zwiększenie częstotliwości pracy serca jest niewielkie, co zwykle ma znaczenie pozytywne.

•    Oprócz wcześniej wymienionych efektów farmakologicznych, dobutamina zmniejsza opór naczyń obwodowych, co prawdopodobnie jest spowodowane pobudzeniem naczyniowych receptorów (3i-adrenergicznych (pobudzenie tych receptorów powoduje łagodny rozkurcz naczyń).

Farmakologia układu krążenia, oprać. Tomasz Maślanka, KFiT, WMW, UWM w Olsztynie