01050

15. W przytułku dla umysłowo chorych na wpół nagiego pacjenta, którego przeguby skuły łańcuchy, otoczonego przez zbieraninę innych obłąkanych osobników, przytrzymują dyżurni. Rycina (1735) stanowi wyraźne echo serii Rake’s Progress Hogartha, wskazując na popularność scen zaczerpniętych z Bedlam.

jono podle odmiennych ambicji; niektóre z nich były prowadzone z dbałością, inne skandalicznie. Do 1800 roku w żadnym państwie nie wprowadzono wymogu nadzoru medycznego, zresztą samo zwierzchnictwo medyczne nie gwarantowało automatycznie dobrej opieki. Medyczna „dynastia” Monro w Bethlem - po doktorzejamesie Monro spuściznę objął jego syn, John, po nim zaś tegoż z kolei syn Thomas, po którym nastał syn owego Thomasa, Edward, co stanowiło jakby lustrzane odbicie czterech Jerzych, którzy władali państwem - nie uchroniła tej instytucji przed popadnięciem w zacofanie i korupcją. W istocie stało się zupełnie przeciwnie. Niektóre spośród najbardziej godnych pochwały instytucji zrodziły się z inicjatywy laików, wśród nich wyróżnia się York Retreat (omówiony w dalszej części książki) - wysokie uznanie, jakim się cieszyły, było solą w oku dążeń kręgów medycznych do ustanowienia wszechwładnego monopolu. Dopiero szereg ustaw, wydawanych począwszy od 1820 roku, zagwarantował medyczny nadzór najpierw w publicznych, potem także w prywatnych przytułkach dla umysłowo chorych.

Niektóre z pierwszych domów dla obłąkanych były olbrzymie - kilka z nich zaprojektowano przede wszystkim z myślą o najuboższych oraz poszkodowanych w trakcie służby w armii i marynarce wojennej. Wyrosły one głównie na przedmieściach północno-wschodniego Londynu, a w każdym przebywało po kilkuset pacjentów. Pozostałe zakłady

113