01060

diner Hill również wprost odpowiadał swym krytykom:

Ktośjednak może powiedzieć: „Jaki rodzaj kuracji przyjmiesz zamiast krępowania?Jak się ustrzeżesz przed wypadkami?” Czyli mówiąc krótko: jaki istnieje substytut przymusu? Odpowiedź można podsumować w kilku stówach, mianowicie - klasyfikacja - czujna i nieustająca opieka nocą i dniem - łagodność, zajęcie, dbałość o zdrowie, czystości wygodę i całkowity brak jakichkolwiek innych obowiązków obciążających opiekuna. Taka kuracja we właściwie zbudowanym i nadającym się do tych celów budynku, w którym zawsze przy swoich zajęciach uwijać się będzie wystarczająca liczba krzepkich i żwawych opiekunów, skalkulowana jest w sposób, który najlepiej umożliwi pacjentowi powrót do zdrowia. Tym samym więc dowiedziono całkowitą bezużyteczność, bez względu na rodzaj przypadku, wszystkich narzędzi przymusu i tortur.

Lata	Pacjenci przebywający w zakładzie -ogółem	Pacjenci zatrzymani -ogółem	Przypadki zatrzymania -ogółem	Ile godzin trwało zatrzymanie ogółem
1829	72	39	1727	29424
1830	92	54	2364	27113H
1831	70	40	1004	10830
1832	81	55	1401	15671
1833	87	44	1109	12003 4
1834	109	45	647	6597
1835	108	28	323	2874
1836	115	12	39	334
1837	130	2	3	28
1838	148	0	0	0

132

Pomimo że Pinel rozkuł łańcuchy więźniów, ustawa o całkowitym zakazie krępowania uważana była przez reformatorów z kontynentu Europy za angielską idee fixe z domieszką donkiszoterii, słabostkę liberalizmu doktrynerów i niechętnie ją naśladowano. Jednakże reformatorzy z Francji i Niemiec na swój sposób potrafili zrobić pomysłowy użytek z otoczenia przytułku. Wielkimi względami cieszyła się terapia przez pracę. Przytułek przyjął się w glebie angielskiej wsi jako rodzaj samowystarczalnej kolonii z własnym gospodarstwem rolnym, pralnią i warsztatem. Przyczyna leżała częściowo w gospodarce, częściowo w zabiegach, których celem było uzdrowienie przez pracę. We Francji leczenie balneologiczne stało się cechą wyróżniającą „nauki

0    przytułku” (police interieure). W Niemczech C. F. W. Roller pedantycznie wymieniał szczegółowe zalecenia dotyczące takich zagadnień, jak unikanie po-śliźnięć, podłogi tłumiącej zapachy, właściwego odprowadzania ścieków, ubioru, diety i wykonywanych ćwiczeń. Powyższe zalecenia dotyczyły cieszącego się wpływami przytułku lllenau w Badenii, gdzie przetarto także szlak leczeniu za pomocą muzyki

1    ruchu. Wszędzie na świecie otaczanie troską i leczenie pacjentów weszło w zakres nowej „nauki” o zarządzaniu przytułkiem, szerzonej przez powołane do tego celu, profesjonalne organy, jak ten pod wiele mówiącym tytułem „Asylum Journal”.

Okazało się, że kardynalne znaczenie ma architektura. Zadaniem mistrzowskiego projektu było za-

133