0120

Bogdan Rączkowski - BHP w praktyce Rozdziat 5

-    2/3 temperatury samozapłonu, wyrażonej w stopniach Celsjusza (°C), mieszaniny pyłów lub włókien z powietrzem dla powierzchni o nachyleniu większym niż 60° w stosunku do poziomu oraz dla tych powierzchni, na których uniemożliwiono gromadzenie się pyłów i włókien,

-    2/3 temperatury samozapłonu, wyrażonej w stopniach Celsjusza (°C), mieszaniny pyłów lub włókien z powietrzem dla nietlących się pyłów lub włókien, niezależnie od stopnia nachylenia powierzchni urządzeń ogrzewczych;

° w przypadkach pozostałych ciał stałych łatwo zapalnych 2/3 temperatury samozapłonu, wyrażonej w stopniach Celsjusza (°C).

Dla zapobieżenia pożarom od rozgrzanych powierzchni należy dodatkowo stosować następujące zasady:

•    przy ustalaniu dopuszczalnych temperatur za podstawę należy przyjmować ten materiał palny znajdujący się w danym pomieszczeniu, który ma najniższą temperaturę samozapłonu, a dla tlących się pyłów - najniższą temperaturę tlenia;

•    w systemach ogrzewczych oraz wentylacyjnych nie jest dopuszczalna recyrkulacja powietrza, jeżeli mogłaby spowodować wzrost zagrożenia wybuchem;

•    dopuszcza się stosowanie systemów centralnego ogrzewania powietrznego we wszystkich obiektach i pomieszczeniach, pod warunkiem zastosowania samoczynnych urządzeń (termoregulatorów) zapobiegających przekroczeniu dopuszczalnych temperatur w wypadku zaniku przepływu powietrza oraz blokady uniemożliwiającej włączenie elementów grzewczych przed uruchomieniem nawiewu powietrza;

•    systemy centralnego ogrzewania wodnego i parowego nie powinny być stosowane w obiektach, w których występują materiały wytwarzające w reakcji z wodą lub parą wodną palne gazy, jeżeli reakcje takie nie są przewidziane w procesie technologicznym;

•    powierzchnie przewodów i urządzeń grzewczych oraz ich izolacje w obrębie pomieszczeń, w których mogą wydzielać się palne pyły i włókna, powinny być gładkie, łatwe do oczyszczenia i nierozprzestrzeniające ognia;

⁰ instalacje i urządzenia techniczne oraz technologiczne, w których podczas eksploatacji mogą wytwarzać się ładunki elektryczności statycznej o potencjale wystarczającym do zapalenia występujących materiałów palnych, powinny być wyposażone w odpowiednie środki ochrony, zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi ochrony przed elektrycznością statyczną.

Poniżej podano wartości temperatur różnych elementów, mających wpływ na powstanie pożaru czy wybuchu, a często nieuwzględnianych przy zagrożeniu: żarzący się niedopałek papierosa    565-770°C

żarówka 60 W    64-198°C    mierzone

w różnych punktach

76-208°C

85-280°C

żarówka 100 W żarówka 200 W

Promieniowanie świetlne i cieplne. Promieniowane elektromagnetyczne może być źródłem zapłonu wskutek oddziaływania fototermicznego lub fotochemicznego, przy czym promieniowanie słoneczne oddziałuje fotochemicznie i fototer-micznie. Typowa reakcja fotochemiczna to wybuch mieszaniny wodoru z chlorem pod wpływem światła.

Energia cieplna promieniowania słonecznego wynosi 6 J/cm² x min. Zależnie od warunków atmosfeiycznych nasłonecznione powierzchnie mogą osiągnąć temperaturę 80-100°C, co jest wystarczające do zapoczątkowania samonagrzewania się pyłów lub rozerwania butli z gazami skroplonymi pod ciśnieniem. Dlatego też w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem, a narażonych na działanie promieni słonecznych, stosuje się w oknach szyby matowe lub mleczne.

UWAGA: Pomieszczenie magazynowe butli z gazami palnymi należy chronić przed ogrzaniem do temperatury przekraczającej 35°C [§ 8Q102],

Iskry mechaniczne. Rozżarzone cząstki powstałe wskutek tarcia, uderzania, szlifowania przedmiotów metalowych lub kamiennych. Niebezpieczeństwo zapłonu mieszanin wybuchowych przez iskry mechaniczne może być powodowane przez urządzenia techniczne (wentylatory, wirówki, młyny, urządzenia sortujące itp.) w wyniku ich uszkodzenia, dostania się elementów metalowych itp.

Jak wynika z badan, iskry metalowe są zdolne do zainicjowania zapłonu nielicznych mieszanin wybuchowych, jak: dwusiarczku węgla, acetylenu, wodoru, etylenu i tlenku węgla z powietrzem. Mogą też zainicjować wybuch zawieszonych w powietrzu pyłów metali lekkich (magnez, aluminium), a także pyłu siarki. Do zainicjowania zapłonu zdolne są, w większym zakresie niż czysto stalowe, iskry krzesane z zardzewiałej stali. Największą zdolność zapłonową mają iskry metali lekkich (aluminium, magnez), jednak wykrzesanie ich z metalu lekkiego jest bardzo trudne ze względu na jego miękkość, dużą plastyczność i dobre przewodzenie ciepła.

Zdolność zapłonową iskier stalowych można znacznie ograniczyć lub wyeliminować przez pokrycie uderzanych powierzchni olejami mineralnymi, roztworami wodnymi środków zmniejszających napięcie powierzchniowe oraz roztworami kwasu fosforowego lub fosforanów. Stosuje się też narzędzia nieiskrzące wyrabiane z brązów berylowych (1,5-2,5% Be, reszta Cu), brązów manganowo--niklowych.

Iskry elektryczne. Zdolność zapłonowa iskier elektrycznych jest dość duża i może spowodować wybuch praktycznie wszystkich mieszanin wybuchowych par i gazów palnych, a także zawiesin pyłowo-powietrznych oraz zapoczątkować tlenie się pyłu osiadłego.

Zapobieganie zapłonom od iskier elektrycznych pochodzących z przewodów i urządzeń elektrycznych polega na odpowiednim doborze tych urządzeń.

237