012 6

..... |Mtxa iwmuwicihc i (loprlnii ni• " I I u hm tulawc/.cj i Sljilow

mi m-j I l.ul.i :,iv / dwóch i >0/m >i i ii > w mg.mi/m |Hm Ii

,1 Egzekutywa polityczna („adminislnu ą.i poliiyi ■«1.1 >. a więc instytucja, kima zgodnie z klasycznym schematem IihiM;iliu* 1 i* mu konstytucjonalizmu, l« .1 odpowiedzialna za formułowanie kierunków polityki państwa i kontroluje pizebicg procesu decyzyjnego. Rząd (gabinet), podejmując lego typu działania, w pewnym przynajmniej zakresie reprezentuje stanowisko parlamentu. Skoro powołanie i trwanie gabinetu, przynajmniej w reżimie typu gabinetowego, a ta formuła dominuje w Europie, oraz treść prowadzonej przez niego polityki należy łączyć z faktem dysponowania zaufaniem parlamentu (sił politycznych aktualnie kontrolujących jego pracę), to egzekutywę należy traktować jako przedłużenie procesu realizacji zasady politycznej reprezentacji, zapoczątkowanego wyborami legislatywy. Istotą egzekutywy politycznej pozostaje fakt jej „fizycznego” związku, z tym, co dzieje się w parlamencie nawet wówczas, gdy legislatywa dysponuje jedynie ograniczonymi możliwościami oddziaływania.

b. Administracja publiczna, określana czasem w sposób obrazowy jako „jądro władzy wykonawczej” (core executive) (zob. np. Rhodes, 1995, s. 12), składająca się z departamentów i komisji (agencji, komitetów itd.), powiązanych z rządem centralnym (gabinetem), który koordynuje ich działalność w zakresie wykonywania i wprowadzania w życie wcześniej przygotowanych decyzji.

Organizacyjne i funkcjonalne zróżnicowanie władzy wykonawczej (egzekutywa polityczna i administracja publiczna) tkwi głęboko swymi korzeniami w klasycznej już dziś zasadzie organizacji władzy publicznej, opartej na oddzieleniu polityki od administrowania (patrz dalej). M. Weber jako jeden z pierwszych zwrócił uwagę na konieczność zachowania tej dychotomii (Weber, 1972, s. 317-334). Politycy są wybierani i w ten sposób uzyskują specyficzny „przywilej” dysponowania legitymacją do rządzenia, z którą łączy się jednak fakt odpowiedzialności (politycznej) przed wyborcami za podejmowane działania. Urzędnik publiczny nie dysponuje natomiast taką legitymacją i przeto nie jest odpowiedzialny za decyzje przynajmniej w przypadku możliwości użycia instrumentów sensu stricto politycznych. W tym kontekście termin „administracja” odnosi się do opisu procesu charakteryzującego się wykonywaniem praw (ustaw) i określonych decyzji, definiujących kierunek ewolucji polityki państwa, oraz wprowadzaniem ich w życie. W klasycznym rozumieniu administracji zawarte jest więc założenie, iż jej rolą pozostaje w istocie wykonywanie decyzji, które zostały podjęte przez inne podmioty, zwłaszcza polityczne (zob. np. Meny, 1991, s. 240). Termin „administracja” — jak sugeruje A. Heywood (1998, s. 345) — „implikuje pomaganie oraz służenie innym”, a więc urzędnicy służb cywilnych są uwikłani w proces administrowania (zarządzania), „służąc” wiernie swym politycznym zwierzchnikom. Przez administrację publiczną rozumie się w konsekwencji zarównomechanizm, jak i system instytucji, za których pomocą założenia, i kanony polityki publicznej państwa zostają wpro-

iil.-.iiir w /.yi u (icali/.owane) Adminislracja pul»lic/na, jak na lo Wskazuje im> i t /lun oku*'.lenia, ma realizować zadania o charakterze pubJiezny.pl w rani i. h określonego kontekstu politycznego (np. układ sił w parlamencie), któ-i \ mo/f mieć wpływ na charakter, treść i sposób realizacji tychże zadań (zob. np l. mlrycka, 1998, s. 9). Zdecydowana większość prób zdefiniowania tej i tu roni, podejmowana zwłaszcza przez politologów i może część prawników,

. u i a wyraźne powiązanie procesu realizacji przez administrację funkcji i onawczych i organizatorskich z zaspokajaniem potrzeb zbiorowych oby-. u. li (np. Antoszewski, Herbut, 1995, s. 9-11) czy też interesu publicznego

•    np l/debski, Kulesza, 1998, s. 91).

kry '    > /

Co to jest biurokracja?

I . i min ten ma kilka znaczeń. Wychodząc z literalnego brzmienia słowa (z fr.

‘ ni, ,ih, czyli biuro, i gr. kratos, czyli władza), biurokracja pierwotnie oznaczała i?i|i1y urzędników, czyli biurokratów. Następnie biurokrację postrzegano jako

i    - i yliczny sposób sprawowania władzy przez niewybieralnych i przeto nieod-

I    u i w i.d/ialnych urzędników lub aparat państwa, w którego skład wchodzą nominowani urzędnicy, zorganizowani hierarchicznie i ponoszący odpowiedzialna .i przed władzą suwerenną (Allum, 1995, s. 354).

19urokracja, zwłaszcza w politologii i naukach ekonomicznych, jest trakto-.iii.i jako racjonalna struktura, sposób zorganizowania wszelkiego rodzaju podmiotów (organizacji) aktywnych w ramach rynku politycznego czy ekonomi. /nogo, oparty na rutynizacji zadań i procedur, hierarchizacji oraz deper-

ii    inalizacji. Jest to więc abstrakcyjny rodzaj organizacji (idea, że eksperci i pro-

II    .jonalnie przygotowani urzędnicy powinni wypełniać precyzyjnie zdefiniowane role w taki sposób, iż jakikolwiek element osobistego zaangażowania

proces decyzyjny zostanie wykluczony) składającej się z profesjonalnych ul m i lustratorów i wykonawców (służących innym i wykonujących strategiczne

•    I.. y/.je podjęte gdzie indziej), których działania są,oparte i wynikają z wyraźnie, /deliniowanych zasad. Takie rozumienie biurokracji implikuje, przynajmniej

•    politologii, iż wykonuje ona funkcje administracyjne (organizacja i zarządzanie), „egzekucję” i wprowadzanie w życie norm prawnych oraz decyzji polu ycznych ściśle związanych z realizacją zadań o charakterze publicznym. Jako - .kreślony typ organizacji, składającej sięz-nominowanych urzędników publicznych czy urzędników służb cywilnych, biurokracja została więc obarczona

.nianiami administracyjnymi i dlatego niejednokrotnie kategorie „biurokracja” i „administracja” (publiczna) są stosowane zamiennie (to w zasadzie trzeci .posób rozumienia biurokracji). Biurokracja może być więc postrzegana jako' określony typ struktury, „racjonalny z punktu widzenia celów, jakie ma do wypełnienia, posługujący się metodą zarządzania biurokratycznego, „zasadą