0159

Systemy partyjne współczesnego świata

Kolejnym przykładem systemu wielopartyjnego z partią dominującą, ale o zdecydowanie bardziej rywalizacyjnym obliczu i ze słabiej zaznaczoną dominacją jednego ugrupowania, jest system partyjny Salwadoru. Status partii dominującej ma Przymierze Narodowo-Repubłikańskie (ARENA), ugrupowanie stworzone w 1981 r., które początkowo posiadało bardzo ekstremistyczną (prawicową) tożsamość. Alfredo Cristiani, kandydat ARENA, wygrał w wyborach prezydenckich w 1989 r. i stał się jednym z głównych architektów porozumienia pokojowego z Narodowym Frontem Wyzwolenia Farabundo Martii (FMLN), reprezentującym partyzantkę lewicową. Traktat pokojowy zawarty w Chapultepec w 1992 r. rozpoczął proces demokratyzacji kraju, jednak przy zachowaniu wpływów dotychczasowych elit politycznych i ekonomicznych. W latach 1995 i 1999 w wyborach prezydenckich wygrywali ponownie kandydaci ARENA i partia tworzyła gabinety. Jednak ARENA nigdy nie zdołała zapewnić sobie większość w jednoizbowej legislatywie i dlatego prezydenci byli zmuszeni do budowania mniej lub bardziej trwałych koalicji parlamentarnych. W dodatku główna partia opozycyjna FMLN regularnie zdobywa zbliżony odsetek miejsc w parlamencie, a w 2000 r. okazała się być najsilniejszym ugrupowaniem. System może więc potencjalnie wykreować układ dwubiegunowy, jednak dotychczasowa asymetria rywalizacji wynika z faktu, że ARENA jest partią prezydencką i dominującą, znajdującą wsparcie w Partii Porozumienia Narodowego (PCN). PCN to partia konserwatywna, która w ostatnich trzech wyborach uzyskała status trzeciego ugrupowania w parlamencie. W Salwadorze oczywiste stało się zjawisko utraty relewancji politycznej przez partie centrowe, dominujące we wczesnym okresie tranzycji demokratycznej (połowa lat 80.). Jest to widoczne zwłaszcza u Partii Chrześcijańsko--Demokratycznej (PDC), ugrupowania dominującego do 1988 r., a obecnie nie potrafiącego zahamować procesu marginalizacji politycznej.

Układ dwupartyjnej rywalizacji występuje, obok wspomnianej Kostaryki, jeszcze w Republice Dominikany. Jednak i w tym przypadku jest to hybrydalna forma, niejednokrotnie przypominająca mechanizm systemu dwuipółpartyjnego, zwłaszcza w drugiej połowie 90., a w latach 1982-1996 - systemu dwupartyjnego z partią dominującą. Do 1996 r. w zasadzie dominowała Społeczno-Chrześcijańska Partia Re-formistyczna (PRSC), a to dzięki kontrolowaniu urzędu prezydenta, którym nieprzerwanie od 1982 r. był jej lider Joaquin Balaguer. Partią opozycyjną, ale kooperującą z rządem prezydenckim, była regularnie liberalna Partia Wyzwolenia Dominikany (PLD). Po wyborach prezydenckich w 1996 r. sytuacja się odwróciła i urząd prezydenta zdobył reprezentant PLD (Leonel Fernandez Reyna). Sytuacja skomplikowała się jeszcze bardziej po wyborach parlamentarnych w 1998 r., gdy po pierwsze -

155