0176

Systemy polityczne współczesnego świata

nastawione na liberalizację autorytarnego reżimu politycznego. Oczywiście, spory wpływ na rozpoczęcie procesu tranzycji miała opozycja. Efektem tych konsensual-nych ustaleń z końca lat 80. stało się m.in. przeprowadzenie po raz pierwszy w pełni rywalizacyjnych wyborów w 1991 i 1992 r. W 1996 r. odbywają się pierwsze wolne i bezpośrednie wybory prezydenckie. Początkowo proces zmian o charakterze tran-zycyjnym nie podważył dominującej pozycji w ramach systemu partyjnego Partii Nacjonalistycznej (Kuo-Min Tang - KMT). Status ten partia zawdzięczała szczególnej roli, jaką odegrała w okresie masowej migracji na wyspę. KMT deklarowała, że reprezentuje nowy naród i jest jedynym gwarantem jego stabilizacji politycznej. Ogromna część populacji w to uwierzyła, a partia zbudowała solidne podstawy dla silnej klasy średniej, która stała się jej bezpośrednim zapleczem politycznym. Opozycja praktycznie nie istniała do lat 80. i w efekcie w procesie tranzycji dominującą pozycję zachowała KMT, określając zakres i tempo zmian. Jeszcze pod koniec lat 90. można było odnieść wrażenie, że demokratyzacja w zasadzie nie osłabiła zbyt mocno KMT. Pojawiło się szereg partii opozycyjnych, a wśród nich dwie odegrały szczególną rolę w procesie tworzenia rywalizacyjnego systemu partyjnego. Chodzi mianowicie o Demokratyczną Partię Postępu (MCT), ugrupowanie liberalne stworzone w 1986 r. przez ruch opozycyjny znany jako Tangwai („poza partią”, czyli „poza KMT"), oraz Nową Partię (HT), powołaną do życia w 1993 r. przez kilku parlamentarzystów, którzy opuścili KMT. Zdecydowanie silniejszą wyborczo i parlamentarnie okazał się ta pierwsza. Opozycji jednak nie udało się przejąć kontroli nad izbą parlamentu - Radą Ustawodawczą (Li fa Yuań), w której KMT wciąż kontroluje absolutną większość mandatów. W ostatnich wyborach w 1998 r. KMT zdobyła prawie 55% miejsc. Poczynając od 1992 r., w obu izbach parlamentu wykształcił się trójpartyjny format rywalizacji politycznej, co oznacza, że tylko te trzy ugrupowania są reprezentowane. Jednak mechanizm rywalizacji wyraźnie przyjmuje asymetryczny charakter, co wynika m.in. z dużych różnic programowych, występujących między partiami opozycyjnymi. Np. MCT opowiada się za niepodległością Tajwanu, zaś HT - odrzuca taką ideę.

Zachwianie dominującego statusu KMT nastąpiło dopiero w wyborach prezydenckich w 2000 r. Zwyciężył w nich kandydat MCT Czen-Szui-bian. Porażkę poniosła KMT, której reprezentant zdobył tylko 23% .głosów i przegrał z kandydatem niezależnym. Wyniki wyborów mają również symboliczny charakter. Otóż nowy prezydent Tajwanu jest rdzennym Tajwańczykiem, którego przodkowie przybyli na wyspę 200 lat temu. W ten sposób nastąpiło ostateczne zakończenie - w przekonaniu wielu komentatorów politycznych - procesu „tajwanizacji” wyspy, czyli zastępowania elit kuomintangowskich, przybyłych w 1949 r., przez polityków o tajwańskim rodo-

172