023 6

I I v i -11 ■ I I Icilhllt

< nI> wc /.c*snic*j wspomniane Ql J AN(iO-s), które stają się swoistego rodzaju pływalnymi agentami działającymi w imieniu państwa;

Tworzenie rynku wewnętrznego, czyli umożliwienie tzw. publicznym nabywcom {pnrehasers), którzy dysponują znacznym zakresem autonomii, jeżeli i liod/i o wydatki budżetowe, poszukiwania najlepszych dostawców (proriders) usług, biorąc pod uwagę zarówno ich jakość, jak i koszty; pierwsze tego typu udoi my zostały wprowadzone w 1987 r. w Nowej Zelandii.

Wprowadzanie systemu wynagradzania urzędników służb cywilnych, opartego na kryterium efektywności działania w zakresie świadczonych usług {pay-for-peifoimance system). Oznacza to, iż poziom płac zostaje zindywidualizowany i może podlegać nawet dość znacznej fluktuacji w zależności od np. osobistego zaangażowania urzędnika czyjego zdolności. Pierwsze reformy tego typu zostały przeprowadzone pod koniec lat siedemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych.

— Reformy określane jako one-stop shops. Oznacza to, iż na poziomie organizacyjnym, np. gminy, jest tworzony dla obywatela jakby jeden punkt dojścia do całego wachlarza świadczonych tam usług. W ten sposób klient w jednym miejscu uzyskuje wszystkie potrzebne mu informacje. System ten pozwala również, a może przede wszystkim, na koordynowanie programów wprowadzanych w życie w celu uniknięcia np. konfliktów kompetencyjnych. Tego typu reformy zostały zapoczątkowane w Danii pod koniec lat osiemdziesiątych.

Reformy partycypacyjne

Są to reformy, których zasadniczym celem jest włączenie zarówno urzędników służb cywilnych, jak i klientów, korzystających ze świadczonych usług, do procesu podejmowania decyzji. Do tego typu reform można zaliczyć np.: decentralizację, przesuwanie odpowiedzialności za określone programy lub decyzje z poziomu centralnego na poziom niższy, np. lokalny, czy wprowadzanie tzw. kart obywatelskich (Citizens’ Charters\ w których gwarantuje się obywatelom, iż usługi świadczone przez urzędników i agendy publiczne będą zgodne z ich oczekiwaniami, na wysokim profesjonalnym poziomie.

Reformy deregulacyjne

Są one nastawione na zmianę zasad, na których podstawie została zorganizowana administracja publiczna jako określony subsystem. Przykładowo mogą one dotyczyć sposobu korzystania przez agencje publiczne ze środków budżetowych, dając im znaczną swobodę w tym zakresie. Reformy tego typu mogą dotyczyć również zasad organizowania służby cywilnej. W latach dziewięćdziesiątych obserwujemy np. w m i lu /by urzędników zatrudnianych na krolko lerminowych kontraktach c/.y |io|;twicnie się nowej kategorii l/.w. urzędników niepełnoetatowycli. W wiciu krajach (np. we Francji czy Włoszech) pojawiły się ustawy, które przewidują możliwość łatwiejszego niż dotychczas usunięcia urzędnika ze stanowiska.

Nową, systemową rolę administracji publicznej we współczesnych demokracjach, również reformy przeprowadzane w tym zakresie w poszczególnych krajach, należy postrzegać w kontekście ujawnienia się odmiennej jakoś.ci w sy-\teinach politycznych, określanej mianem współrządzenia (govemance). Jest to proces podejmowania kolektywnych decyzji politycznych, wyznaczających kierunek ewolucji polityki państwa, w którym władza państwowa (formalne struktury państwa) wcale nie odgrywa decydującej roli czy wręcz nie musi w nim uczestniczyć (przynajmniej w fazie negocjowania projektu) (szerzej na temat governan.ee w artykule A. Jabłońskiego, Tendencje ptze obrażeń..., w tym łomie). Decyzje polityczne nie są już podejmowane w sposób autonomiczny pi zez np. konkretnych urzędników ministerialnych czy ministrów, ale są konsultowane z relewantnymi grupami interesu, które stają się uczestnik'' m piocesu decyzyjnego. Co więcej, grupy interesu, a również agencje public. lc niższych poziomów organizacyjnych” i agencje niepubliczne współuczestniczą w procesie wprowadzania tych decyzji w życie, a więc mogą je w znacznym stopniu modyfikować. Administracja publiczna, uczestnicząc w procesie „zarządzania” społeczeństwem, musi stać się z jednej strony bardziej otwarta na wpływy pochodzące z otoczenia społecznego, z drugiej zaś bardziej efektywna, leżeli chodzi o sposób dysponowania pieniędzmi podatnika.

Bibliografia

Alluin P., 1995, State and Society in Western Europę, Polity Press.

Audcweg R., Bakema W., 1994, The Netherlands: ministers and cabinet policy, [w:] Cabinet Ministers andParliamentary Govemment, M. Laver, K. Shepsle (red.), Cambridge University Press.

Aiuleweg R., Irwin G., 1993, Dutch Govemment and Politics, Macmillan Press.

Antoszewski A., Herbut R. (red.), 1998, Leksykon politologii, Atla 2, Wrocław.

i io/ier M., 1963, The Bureaucratic Phenomenon, Tavistock, London.

i m/.ier ML, Friedberg E., 1982, Człowiek i system. Ograniczenia działania zespołowego, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.

Iicilien 11.U., 1995, Public administration in Germany: political and societal relations, |w:| Pureaucracy in the Modem State. An Introduction to Comparatire Public Administration. .1. Pierre (red.), Edward Elgar, London.

|)imleavy P., 1991, Democracy, Bureaucracy and Public Choice, Harvester—Wliealslieal', New York—Londoń.

I lei hm R., 1992, Podziały społeczne politycznie doniosłe (clcaragcs) w Europie /uelioilniei. | w: | Systemy polityczne demokracji zachodnioeuropejskich, A. Antoszewski, P. I lei I mi (ied i Wrocław,