051 5

2. MATERIAŁY STOSOWANE. 51

odkształcenia, kąt skręcenia lub ugięcia, strzałkę ugięcia oraz głębokość penetracji.

Własności technologiczne określają zachowanie się materiału w różnych procesach technologicznych np. przy obróbce plastycznej (próba spęczania i tłoczności). Własności te zależą, głównie od składu chemicznego, struktury, wielkości ziaren, obróbki cieplnej i stopnia zgniotu.

Chcąc porównywać wyniki badań własności mechanicznych wykonanych na różnych stanowiskach pomiarowych, należy przestrzegać norm. które określają prosty lub złożony stan naprężeń przy obciążeniach: stałych (próby statyczne), powoli wzrastających (próby statyczne doraźne), dynamicznych (udarowe), oraz wielokrotnie szybkozmiennych ( badania zmęczeniowe).

2.1.1. Materiały stosowane na wyroby tłoczone i wyoblanc

Materiał stosowany do wykonania przedmiotów tłoczonych powinien odpowiadać nie tylko przeznaczeniu i warunkom eksploatacyjnym lecz i wymogom technologicznym, wynikającym z charakteru odkształcenia.

Duży wpływ na własności technologiczne materiałów walcowanych na zimno i wykorzystywanych w tłocznictwie, ma wielkość odkształcenia przy walcowaniu i charakter obróbki cieplnej.

O przydatności do tłoczenia blach stalowych decyduje również strukturalna postać węgla (ujemny wpływ strukturalnie swobodnego cementytu), wielkość i kształt ziaren ferrytu oraz stan powierzchni (brak linii poślizgu przy odkształceniu) decydujący o jakości powierzchni - braku pasów na blasze. Szczególnie w odniesieniu do materiałów poddawanych głębokiemu ciągnieniu i o strukturze gruboziarnistej, gdzie na powierzchni powstaje tzw. „skórka pomarańczowa”.

Linie poślizgów powstają w stali wyżarzonej o wyraźnej górnej i dolnej granicy plastyczności przy rozciąganiu. Odkształcanie w granicach górnej i dolnej granicy plastyczności nie umacnia metalu, co powoduje powstawanie miejscowych odkształceń. Powierzchniowe linie poślizgu są niekiedy wynikiem procesu starzenia przy długim przechowywaniu blachy po walcowaniu na zimno. Dlatego np. na blachy karoseryjne jest stosowana nie starzejąca się blacha stalowa odtleniana aluminium lub tytanem. Dla zapobieżenia powstawania linii poślizgów i „skórki pomarańczowej” poddaje się cienką blachę stalową przed ciągnieniem przewalcowaniu na zimno, z małym gniotem (~2%) na walcarkach kwarto.