052(1) 2

52

(tabl. 19, poz. 2, kolumna b, prawa strona); wielkość naddatku wymiarujemy w tym przypadku w sposób obowiązujący dla rysunków I i II kategorii.

Naddatki technologiczne, tj. wypełnienie otworów i wnęk, które nie mogą zostać wykonane przez odlewanie, nadlewy ułatwiające ustawienie i uchwycenie odlewu w pierwszych operacjach obróbkowych, żebra skurczowe oraz łączniki zabezpieczające odlew przed deformacją lub pęknięciem w wyniku skurczu lub podczas obróbki cieplnej itp. oznaczamy w taki sposób, jak naddatki na obróbkę skrawaniem. Przykłady oznaczeń naddatków technologicznych na rysunku surowego odlewu podano w tabl. 19, poz. 3 i 4.

Pochylenia i zbieżności ścian nie przewidziane przez konstruktora, a niezbędne w procesie wykonania odlewu, zaznaczamy w taki sposób, jak naddatki na obróbkę i naddatki technologiczne. Wartość pochylenia określamy albo i wymiarujemy zgodnie z ogólnymi zasadami rysunku maszynowego, albo przez oznaczenie pochylenia znakiem ^ i podanie jego wielkości w %. Ostrze znaku kierujemy w kierunku pochylenia ścianki.

Między znakiem i liczbą określającą wielkość pochylenia wpisuje się:

- znak plus (+), gdy pochylenie powoduje pogrubienie ścianki odlewu,

- znak minus (-), gdy pochylenie powoduje zmniejszenie ścianki odlewu,

-    znak plus minus , gdy pochylenie powoduje wzrost grubości ścianki w jednym końcu, a zmniejszenie grubości ścianki w drugim końcu.

Przykłady oznaczeń pokazano w tabl. 19, poz. B.

Układ wlewowy, nadlewy oraz przylane do odlewu próbki technologiczne oznacza się (tabl. 19, poz. 9 i 10):

-    na kalce technicznej - czarną linią (kreska-dwie kropki-kreska),

-    na odbitce światłoczułej rysunku konstrukcyjnego - ciągłą linią czerwoną.

Wszystkie elementy układu wlewowego należy zwymiarować zgodnie z ogólnymi

zasadami rysunku technicznego. Każdy nadlew oznaczamy dużą literą N, a w przypadku gdy liczba nadlewów jest większa niż 1, przy literze N stawiamy liczbę kolejną (tabl. 19, poz. 10). Ułatwia to wykonanie i skompletowanie części modelu podczas formowania.

Wymiarowanie na rysunku surowego odlewu wykonuje się zgodnie z ogólnymi zasadami rysunku maszynowego. Wartość odchyłek wymiarowych wynika z określenia klasy odlewu. Gdy dopuszczalne odchyłki wymiarowe odbiegają od normy, podaje się je przy odpowiednich wymiarach w sposób ogólnie przyjęty, np. 350*"⁵.

Gdy na rysunku surowego odlewu trzeba zaznaczyć prostopadłość powierzchni, współosiowość lub tp., stosujemy oznaczenia zgodne z PN.

Przykład sposobu opracowania rysunku surowego odlewu zgodnie z zasadami wykonywania dokumentacji I i II kategorii pokazano na rys. 5.

5.2. WARTOŚCI SKURCZU LINIOWEGO

Podane w tabl. 20 wartości skurczu dotyczą procentowej zmiany wymiarów liniowych odlewu, powstałej zasadniczo na skutek dylatacji cieplnej w czasie jego stygnięcia w stanie stałym. Nie należy mylić tych wartości ze skurczem przy