062 5

I K' Iwona Mm nlt

• i . i n u >« I / u -11 u >st (Wiśniewski, 1995, s. 29). I 11111 < |oiiii|.|i y linii model zalrud iii.ima nie budził entuzjazmu wielu kierowników arend l ak pisze o nim I). (>. bonie i I. (iaebler (1992, s. 180-181): „Większość pracowników dyrektorzy inusz.i zatrudniać spośród osób, które zdały egzamin pisemny dla kandydatów do pracy w instytucjach publicznych. Często muszą przyjąć do pracy osoby, która uzyskała najwięcej punktów [...] bez względu na to, czy ta osoba posia da motywację do pracy lub odpowiednie' kwalifikacje potrzebne na danym stanowisku [...] Najlepsi zaś i tak odchodzili do sektora prywatnego, zanim zostali zatrudnieni na stałe”. Tendencja do uelastycznienia systemu rekrutai |i jest obecna nie tylko w USA i Wielkiej Brytanii. Na przykład w Szwecji t.Iolandii i Danii zdecentralizowano systemy rekrutacji, zmniejszając jedno cześnie bezpieczeństwo zatrudnienia urzędników, wprowadza się tam też krótko terminowe kontrakty dla wyższych^rzędników. Przeznaczone są one jednak głównie dla „insiderów” z sektora publicznego (Długosz, 1998). Także w Austi u wprowadza się takie rozwiązania. Kontrakty te uzyskuje się z reguły w wym ku wygrania konkursu, a te są skierowane głównie do aktualnych lub byłych urzędników. We wszystkich krajach poszukuje się najczęściej tzw. gene-ralistów, czyli kandydatów o jak najszerszej wiedzy. Różnice dotyczą pre ferencji. We Włoszech i Niemczech preferuje się wiedzę prawniczą, w Wielkie| Brytanii poszukuje się nadal „oświeconych amatorów”, podobnie w USA, choi tu wymagania dotyczą częściej umiejętności z zakresu zarządzania. We Francji po 1945 r. pojawili się genaraliści tzw. nowego typu. Są to generaliści-tech nokraci (Izdebski, Kulesza, 1998, s. 229). Tacy ludzie mają największe szanse awansować na najwyższe stanowiska w administracji publicznej.

Raz zatrudnionych urzędników, którzy uzyskali status funkcjonariusza służby cywilnej, trudno zwolnić, choć i w tej sytuacji zmiany idą w kierunku większej'swobody pracodawcy względem swoich pracowników. Gwarancje nie usuwalności urzędników wymusiły rozwój systemu selekcji i szkoleń. W więk szóści państw istnieją urzędy centralne odpowiedzialne zarówno za rekrutację, jak i za późniejsze szkolenie i kształcenie zatrudnionych urzędników. Są one różnie usytuowane: np. w Danii, Szwecji i Finlandii znajdują się one w strukturze ministerstw finansów, w Norwegii w strukturze Ministerstwa Pracy i Admi nistracji Rządowej, w Wielkiej Brytanii obecnie jest to urząd podporządkowany premierowi (Izdebski, Kulesza, 1998, s. 227). We Francji istnieje Generalna Dyrekcja Administracji i Służby Publicznej podporządkowana formalnie pre mierowi, politycznie jednak zależna od ministra administracji. W Japonii są dwie centralne instytucje zajmujące się kadrami administracji publicznej. Jest to Narodowa Komisja Kadrowa, na której czele stoi trzech komisarzy powoły wanych przez cesarza na wniosek premiera. Zadaniami tej instytucji jest przed kładanie gabinetowi rekomendacji w zakresie działania administracji kadrowej, jak również poprawy płac i innych warunków administracji rządowej, przeprowadzanie egzaminów wstępnych (w Japonii jest lo egzamin centralny, iip w 1995 i'. pr/ysli||)iło doń 330 lys. osób), organizowanie szkoleń, pr/.epio w.ulzanie postępowań dyscyplinarnych, klasyfikowanie stanowisk i inne. I > i u j ; j instytucją jest Agencja Zarządzania i Koordynacji, podporządkowana urzędowi premiera. Odpowiada ona za sposób wykorzystania kadr administracyjnych, u li dyslokację między poszczególne instytucje i warunki organizacyjne, w jaku li pracują (Gąciarz, 1998). W Kanadzie także czuwają nad rekrutacją dwie im.iy iiieje, tj. Public Service Commission — organ administrujący zasobami, oin/ I reasury Board — zatrudniająca formalnie urzędników (Lewandowski, I997)

Obecnie urzędy europejskie ds. służby cywilnej są także stroną w nego • jacjach dotyczących płacy i innych warunków socjalnych ze stroną repie •entującą organizacje związkowe urzędników. Takie negocjacje są prowadzone np. w Szwecji, gdzie na szczeblu ogólnokrajowym ustala się wielkość limdus/u plac. Szczegóły płacowe wypracowują poszczególne urzędy. W Holandii są prowadzone centralne negocjacje ze związkami zawodowymi sektora publiez uego (Długosz, 1998). Negocjacje te coraz częściej dotyczą także nowy h warunków zatrudniania i zwalniania urzędników. W USA nie ma jedm-n* zwierzchnika całej służby cywilnej. Istnieje Federalny Urząd ds. Za {.ąd/aiii.i Personelem. Zajmuje się on przede wszystkim kształtowaniem regm i /a m

obowiązujących w sektorze federalnym w dziedzinie polityki kadrowej < >|..... ;

lego funkcjonuje niezależna Rada ds. Ochrony Systemu Zasług (Mml \> m Protection Board), nadzorująca całość polityki kadrowej. Zajmii|i .n, m m sporami wynikającymi z prawa pracy, dyskryminacji pracowników iid i \^v i niewski, 1995).

Znakiem czasu, jeśli chodzi o rekrutację urzędników panslwow , • h r i

postępująca decentralizacja zarówno całej administracji publie/.iiej |.d i ......i

rekrutacji, selekcji i kształcenia. Decentralizacja często powoduje lal. /. .1-1 • >n centrację, co czyni struktury administracyjne coraz bardziej skompbkow ,nr. nu

Jest to odpowiedź administracji na wyzwania nowoczesnej cywili/.u p < .........

bowiem administracja musi zaspokajać nowe ludzkie potrzeby zwią/.uu / \<<

u iecznością ochrony środowiska, walką z klęskami żywiołowymi, akt .......i. im

rystycznymi, chorobami, nowymi epidemiami i innymi zagrożeniami w.poi czesnego świata (Kudrycka, 1998, s. 13-14). Coraz większą rolę w sysicmn politycznym odgrywają małe społeczności. Dzieje się tak w wyniku io/wo|ii instytucji społeczeństwa obywatelskiego. Efektem jest nie tylko deeenliali/.u |a i dekoncentracja oraz wprowadzanie nowych zasad zarządzania adminisirai ją ale też rozdrobnienie systemu i autonomizacja poszczególnych agend admim slracji publicznej. Agendy takie przejmują na siebie często obowiązek reki ul.n ji i dalszego zarządzania zatrudnionym personelem. Niemniej jednak większosi kadr administracyjnych podlega nadal systemowi centralnemu. Regułą jesi lak/• lo, iż nawet jeżeli rekrutacja i selekcja odbywają się w zdecentralizowany! h agendach administracji publicznej, to dzieje się to zgodnie z zasadami ii .lalaiiymi centralnie, jednakowymi np. dla tych samych szczebli administracji Nadal . a