100583

m.«za z paliwem . spala Rozprężające się gazy - produkt) spalana SSLtf lopalk. Silnika, tym samym napędzając turbowcntylator , _W “<STln.kiurbowcnivla.or. kompresor sa zmontowane na wspólnej os:

* ,|_um wreszcie wylatują przez tylny otwór, dając dodatkow y ciąg

Łopatki rurbowentyłaiora są wykonane ze slopu tytanu - materiału metalicznego Ma on wystarczająco dobre takie właściwości, jak moduł sprę*>. stości. granicę plastyczności i odporność na pękanie Materiał musi być dodatkowo odporny na zmęczenie (spowodowane szy bko zmiennymi obciążeniami). na zuzycte powierzchniowe (przez uderzające z wielka prędkością kropelki wody) i korozję (szczególnie przy startach z lotnisk położonych nad morzem) Wreszcie, z powodow oczywistych, niezwykle ważny m parametrem jest Ręstoić materiału, stopy tytanu są najlżejszymi dostępnymi stopami spełniającymi powyższe wymagania W celu dalszego zmniejszania masy łopatek wypróbowywano co prawda przeszło dwukrotnie lżejsze kompozvt\ CFRP \ ale ze względu na ich małą odporność na uderzenia w\ cofano sic z tego pomysłu - wpadający do silnika ptak mógłby łatwo stać się przyczyną nagłego zniszczenia lurbowcnlylatora

Materiał na łopatki turbiny musi spełniać jeszcze więcej dodatkowych warunków Ze względów' ekonomicznych paliwo powinno spalać się w jak najwyższej temperaturze W konsekwencji pierwszY rząd łopatek wspólczes-dci Uirb.ny jest nagrzewam do ok 950⁶C Materiał, z którego a skonane opatki. musi zatem wykazywać odporność na pelzame i utUnumu w uch

^lJ^^^CratUK^{a h} °^° ^a " ^ surowych warunkach sprawdza j su ¹³ . ^r" ^{u 0 n}‘^czwyWe skomplikowanej strukturze są one p^rz\-tcnalówci ^K* ^ szczytowych osiągnięć zaawansowanej technok't:;i ma-

ganyęh ze wztóodu m iT” ^{mater,ału 0} specjalnych właściwościach wima-wańc w silnikach wcwne._r^{0S0WamC JCSl matCMal na} świece zapłonowe st osoczem* c„nl*<, ,„!^??.^{Spa,ałl,a ,ch} *Wctrody pow inny b\C odporne

^    *----oyajuiud len

(na    ^SZ>bk° ^2micn,aJ^{aca S}'V temperatura)

spalania zawierające unswme ^{J 0raa} u,lr'>io'ut i korozje pi ze/ produk'0 bukowych) i inne TalTwIaó-TT' *“^rki- ^0,0WIU dodatków j r.. ■ "

"•łK się wspomniane clcmcm> ‘^W°*^{C| ma}JS stopy wolframu, z nich te/ wyko-

Przykładem z^stos mama JłWraliKj elcktrodi    “®^e"^alu mc należącego do metali jest -

|    Ponieważ me    °^fU/f^{U (llenk}“ Kluui). c/yli / cera-' '

E>*aneczcme cieplne ₀raz    elektryczna), jest od-

)    ‘ ^U^^c&^a korozji i utlenianiu (vini ^)l"

kurnujw,Y

r>

Coraz częściej elementy wykooywaae tradycyjnie 2 _ elementami z materiałów niemetalowych Na przykład * kowym sial, drewno czy bawełnę zasupwao po i. meraau 1

Typowy jacht ma luuUub wykonany 2 pottmeru w aa szklanym (GFRP) Materiał ten larwo jest wytwarzać,

wygląda, a co najważniejsze, me koroduje jak sui 1 jak drewno Muszi ze stopu aluminium, przy tej l drewniany, jest o wiele l/ejszy, bardzie} obcuzone __ w maszty zrobione ze stopu aluminium wanoentonego wuitrami (kompozyt) Tradycyjna bawełnę na oimowame 1 polimerowym lerytenem (a ipmaiery oyksman) Wrcuue fe produkcji wielu innych elementów, jak listwy 1 worki odbojowe, kartki kapoki czy pokrowce, szeroko stpsuje się PVC

Wymieniliśmy dotychczas trzy kompozyty polimery

nem szklanym (GFRP). znacznie droższe połanery we_|___

węglowym (CFRP) 1. jeszcze drozszz, wzmocnicie włóknami bom (BFRP; Materiały nalczacc do tej grupy sa coraz .'tczmcjszr. 1 ich z* coraz powszechniejsze (rys 1 I). staja się więc coraz bardziej wobec stali 1 stopów aluminium

W omawianych do (ej pory prrylładach esrjgfedoiattBBt «hi mechaniczne 1 fizyczne materiałów kocami *y u % eh. me * sport

0    jeszcze dwóch ważnych, a często pomijanych »ła*c»«**aadh siymoia wybieranych przez nu materiałów W tabbo 1 ) i«u.» blizooe c«nv rożnych grup materiałów

Używane na wielka skale materiał) budowlane «k &r*ma beton 1 sial konstrukcyjna kontra od »0 do ł» Q» («-<*) IS.D;

1    choć wiele innych materiałów m*    właseiwwii - tę m

tyun. to ich zastosowanie w budowmawte »ykiucaa    mm

lam jednak, gdoc wartość w kutwi przez pnąekmwa »m pracy jest znacząca (chodzi o tzw "wartość dodana* prnp sHm