1012886Y4414337294098 47509443 n

34

RozdiUł (

Kognitywił

macji w mózgu człowieka. Jednak nie doprowadziły one do przełomu w badaniach nad sztuczną inteligencją, pomimo żc spodziewano się szybko to osiągnąć. Przyczyną tego stanu rzeczy było przede wszystkim zbyt małe zainteresowanie wpływem całej kultury, a nie tylko języka na proces komunikowania. Tezę tę potwierdzają m.in. badania lingwistyczne prowadzone w Stanach Zjednoczonych, których celem było doprowadzenie do stworzenia maszyny translatorskiej tłumaczącej teksty z rosyjskiego i z innych języków na język angielski. Pomimo wielu lat dociekań i dużych nakładów finansowych nie osiągnięto oczekiwanych wyników. Problem tkwił w tym, że badania koncentrowano na kodzie językowym, a zupełnie pomijano szeroki kontekst kulturowy, który wywiera wpływ na zmianę odcieni znaczeniowych. W efekcie tak rozumiana komunikacja była niekompletna i nie dawała właściwych rezultatów.

Przyczyn niepowodzenia tego przedsięwzięcia należy upatrywać w zbyt wąskim nakreśleniu koniecznych badań i skoncentrowaniu się wyłącznie na kodzie językowym. Własności linearne języka spowodowały, że mieliśmy do czynienia z szeregiem uproszczeń w wyrażaniu otaczającej nas rzeczywisto ści, co powodowało spłycenie problemu znaczenia i kontekstu. Tymczasem płaszczyzna symboliczna osadzona jest głęboko w środowisku kulturowym. Chodzi o to, żc nieskomplikowane wydarzenie jest o wiele bardziej złożone aniżeli najbardziej wyrafinowany język używany do jego opisu. Z kolei pismo jest abstrakcyjną formą mowy i określa jedynie, co ktoś powiedział lub mógł powiedzieć⁷⁶.

Warto w tym miejscu przytoczyć jeszcze jeden problem występujący na styku znaczenie i język. Benjamin Lee Whorf uważa, że ludzie mówiący różnymi językami zapamiętują świat odmiennie. Z kolei Eleonor Rosch wyraziła pogląd, że język opiera się na percepcji. Próbą pogodzenia wspomnianych koncepcji jest pogląd umiarkowany, w którym zakłada się, że system semantyczny powstaje i kształtuje się na podstawie naszego postrzegania świata, ale informacja kodowana jest w systemie językowym⁷⁷. Człowiek interpretuje słowa w kontekście wyznaczonym przez naszą ogólną wiedzę o otaczającym świecie. Za takim poglądem przemawiają wypowiedzi koczowników z gór Kaukazu przytaczane przez Aleksandra Łuriję⁷¹. Nie potrafili oni rozwiązać zadania oderwanego od ich osobistych doświadczeń, zadanie to polegało na odpowiedzi na pytanie: Jakie niedźwiedzie żyją na Nowej Ziemi? Pomimo że wcześniej informowano ich, że na północy żyją białe niedźwiedzic,

a Nowa Ziemia jest na północy kogoś, kto tam mieszka, dodają wiadomo”.

Współcześnie przyjmuje się. rębne, ale ze sobą powiązane. trzy argumenty:

-    Każdy z istniejących językó¹ cyficzne, oraz znaczenia, ktć stan rzeczy nic występowa! sobą ściśle związane.

-    Słowa i znaczenia stanowią nemu słowu możemy przyp: czeniu możemy przypisać w

-    Znaczenie może się zmienia widoczne przy analizie zjaw Odrębność i jednocześnie :

i językiem jest uzależniony od urodzenia zanurzeni jesteśmy v badaczy np. Wygotski®⁰, Wittge kulturę, stanowiącą swego rodzi tuacją, w której znaczenie przeć przez przekaz kulturowy. Przysi nowe formy reprezentacji pozna szaro trudno jest wskazać rolę i Analizując wpływ kultury n reg problemów, np.: na ile kultur siania rzeczywistości, a na ile p< procesie jest udział kultury a ja odpowiedzieć wiele lat temu Ed rii socjogenetyczncj. Wystąpił tu się twardej empirii i fizycznej log kontroli poprzez jej hcurystyczi niu znaczenia niezbędny jest pr uwarunkowania kulturowe. Por domym, wymyka się twardym i

⁷⁶ Renrcs, Hirsh-Pasck. Gohnkoff: •wygotski 1989.

" Wittgcnstcin 19S3.

^K Por. Tomasello 2002: 268-269.

1

Hall 2001:91.

ⁿ Badddcy 1998:133.

⁷⁶ Lurija 1976.