10359165G6373635832064�24333950208681388 n

Jan Chryzostom Pasek (1636 - 1700) był typowym przedstawicielem polskiej kultury sarmackiej. Nauki pobierał w kolegium jezuickim w Rawie, po ukończeniu którego zaciągnąć się do wojska. Walczył przeciwko Szwedom, brał udział w wyprawie duńskiej i w w^fojnie przeciw Moskwie. Po zakończeniu służby wojskowej ożenił się, osiadł w sw'oim majątku na wsi i wiódł życie szlachcica ziemianina. Był bardzo przywiązany do tradycji szlacheckich, miał gwałtowny temperament i awanturnicze usposobienie. To powodowało, że często się procesował ze swymi sąsiadami, aż oskarżono go o pogwałcenie spokoju publicznego i skazano na banicję. Nie opuścił jednak Polski - niedługo po wydaniu wyroku zmarł. „Pamiętniki” sąjedynym dziełem Paska, zostały odkryte dopiero w XIX w. Zaczął je pisać późno - około roku 1690 - nie należy ich zatem traktować jako wiernego zapisu wydarzeń historycznych (opisywane w nich wydarzenia miały miejsce wiele lat wcześniej, dlatego jes^-w nich dużo nieścisłości). Składają się ż dwóch części.

Cześć pierwsza dotyczy młodości autora i wypraw wojennych, w których uczestniczył. Część druga przedstawia życie Paska w majątku ziemskim, na gospodarstwie.

O gatunkowości tego dzieła świadczy przede wszystkim pierwszoosobowa narracja oraz dystans czasowy dzielący autora od opisywanych wydarzeń.

Pasek jawi się w „Pamiętnikach" jako wytrawny gawędziarz, opowiada z pasją, do głosu dochodzi w nich również typowo szlachecka megalomania. Autor hiperbołizuje własne zalety - w części pierwszej kreuje siebie na wzór szlachcica żołnierza, w części drugiej natomiast jest wzorem szlachcica - ziemianina.

Z dzieła Paska wydania się raczej negatywny obraz polskiego sarmaty końca XVII wieku. Cechuje go: powierzchowne wykształcenie, wysokie mniemanie o sobie i swoich talentach, przekonanie o słuszności przywilejów szlacheckich, skłonność do nadużywania alkoholu, pieniactwo, awantumictwo. Autor przyznaje także, że jednym z głównych powodów uczestnictwa w wyprawach wojennych była chęć zdobycia łupów, nie widzi też nic złego \ wykorzystywaniu chłopów.

Wartość artysty czna „Pamiętników” jest nierówna - obszerne partie tekstu są rozwlekłe, pełne nieistotnych dygresji. Ogromna jest natomiast ich wartość poznawcza - są cennym źródłem wiedzy na temat codziennego życia, obyczajów i mentalności polskiej szlachty X wieku, a także na temat ówczesnej polszczyzny.

Język „Pamiętników^” cechuje:

-    styl gawędziarski,

-    dygresyjność (dygresja - odejście cd zasadniczego tematu wypowiedzi),

-    barokowa składnia (posługiwanie się zdaniami wielokrotnie złożonymi),

-    używanie makaronizmów (maniera szlachecka, wplatanie w tok mowy prowadzonej w języku rodzimym pojęć, wyrażeń, zwrotów, sentencji obcych, szczególnie łacińskich