112 3

roboczego powstającego od działania sił gazowych. W pierwotnym rozwiązaniu jest to typowy pierścień, żeliwny lub stalowy z naniesioną odpowiedniej grubości powłoką z tworzywa kompozytowego PTFE. Istotnym mankamentem tego rozwiązania jest luz w zamku, zwiększający się wraz z rosnącym zużyciem pierścienia. Większą efektywność i trwałość wykazują pierścienie zamknięte typu wargowego, których kilka rozwiązań konstrukcyjnych przedstawiono na rys. 4.9. W tych konstrukcjach zarówno sam materiał tworzywa kompozytowego, jak też element sprężysty umożliwiają wykonanie pierścienia bez przecięcia, czyli tzw. zamka. Dzięki temu uzyskuje się poprawę szczelności połączenia i eliminuje uszkodzenia końców pierścieni. Podczas pracy tych pierścieni pojawia się problem wydłużeń cieplnych, gdyż tworzywa kompozytowe PTFE odznaczają się dość dużym współczynnikiem rozszerzalności liniowej. Opanowanie tego problemu staje się praktycznie możliwe przez ograniczenie zmian temperatury pierścienia, czyli odprowadzenie ciepła wywiązującego się w wyniku tarcia współpracujących ze sobą elementów uszczelnienia.

Variseal

| Double delta

Yariseal,

Rys. 4.9. Zamknięte pierścienie uszczelniające tłoka: a) pierścień typu b) pierścień typu Vectorseal, c) pierścień typu Double delta

Pierścień typu Variseal (rys. 4.9) ma element z tworzywa typu wargowego z wstawioną do środka metalową, segmentową wkładką sprężystą, która zapewnia stały wstępny docisk zewnętrznej powierzchni pierścienia do gładzi cylindra. Pierścień typu Vectorseal otrzymuje wstępny docisk za pomocą pierścienia elastycznego o przekroju okrągłym w czasie montażu do rowka o specjalnie dobranych wymiarach przekroju poprzecznego. Pierścień typu Double delta jest również wstępnie dociskany do gładzi cylindra za pomocą pierścienia elastycznego, z tym że jego część uszczelniająca ma przekrój soczewkowy. Pierścienie przedstawione na rys. 4.9 odznaczają się dobrą szczelnością, lecz stwarzają większe opory ruchu, w czasie którego wywiązują się duże ilości ciepła.

W przypadkach mniejszych wymagań szczelności, jakie dotyczą np. pracy wypor-nika, praktykuje się montaż pierścieni z tworzyw o przekroju prostokątnym z zamkiem oraz wewnętrznym elastycznym pierścieniem dociskowym. Przykładowe rozwiązania takich pierścieni przedstawiono na rys. 4.10, przy czym rozwiązania bicz dwoma pierścieniami w jednym rowku polepszają szczelność, zwłaszcza gdy miejsca

116