1601369b437217095058248362700 n

39

BOGOM ILSTWO

'    . ^{1 za} P^roro a Antychrysta), eucharystię, mszę świętą, materialne obiekty

° ^C, ^r°    ^ccrkwie. krzyż, ikony. Narzędziem ułatwiającym nawiąza-

l-Tl- 1°" ^a -^{,U 7} °^{giem w cz}*owieku miała być Modlitwa Pańska. Odmawiali ją .. f ?^tnJ^C " ^c‘‘^^u ^^ma • ^w nocy. towarzyszyła im podczas wszystkich obrzę-,7 , .^{UC 10}"^c8^ chrztu, w przypadku choroby, w godzinie śmierci. Modlitewnik otar* i potwierdza spostrzeżenia Prezbitera Kozmy na temat praktyk modlitew

nych bogomiłów i ich sy>

...    —    ¹ systemu wartości. Wśród wymienianych w Modlitewniku

grzec iow nie pojawiają się inne jak tylko sprzeniewierzenie się regułom ascezy.

. ,^^CC °^rm^ umartwiania uzależniano od miejsca członka sekty w hierarchii *^UC "iernych czy doskonałych. Ci ostatni, jako ludzie ducha, mich dostęp o wie zy ocultystycznej, chronionej przed profanami. Reputacja ludzi czystych moralnie była potwierdzeniem głoszonej przez bogomiłów nauki i źródłem ich c aryzmy, przyczyniła się też do powstania opartego na nadużyciu typologicznym ich obrazu jako prawdziwych chrześcijan. Paradoksalnie sprzyjały temu prześladowania ze strony Cerkwi i państwa, których szczególnie boleśnie doświadczali w okresie soborów antyheretyckich (m.in. w latach 1211. 1350).

Bogomilstwo miało ekspansywny charakter. Do wędrówki idei przyczyniały się wyprawy krzyżowe, a upadek pierwszego państwa bułgarskiego stał się bezpośrednią przyczyną rozprzestrzeniania się bogomilstwa na obszarach Bizancjum. Jego wpływy promieniowały też na zachód, gdzie znani byli m.in. jako patareni w Bośni (starą koncepcję Franja Raćkiego na ten temat odrzuca obecnie Noel Malcolm), katarzy i albigensi w południowej Francji i w północnych Włoszech. W okresie niewoli bizantyńskiej (1018-1187) opozycja przeciwko Bizancjum skupiała się na ziemiach bułgarskich w kręgu paulicjan i bogomiłów, którzy ponownie awansowali w odbiorze społecznym do rangi obrońców ludu, zdobywając przy tym popular ność w samym Bizancjum, o czym świadczą dwa podstawowe dla tamtego okresu źródła: Aleksiada Anny Komneny i wspomniana już Panoplia Dogmalica Eutymiu-sza Zigabenosa. W okresie drugiego carstwa bułgarskiego (1187-1393/1396) bogo miłstwo przeżywało najpierw fazę ponownego rozkwitu (XIII w.), a następnie stop mowei degeneracji (XIV w.), co pozostawało w ścisłym związku z kondycją państwa i aktualnymi wydarzeniami historycznymi. Początkowo powstanie antybi/antyń-skie z 1186 r., którego skutkiem było zniesienie panowania Konstantynopola, siwo rzyło korzystne warunki do umocnienia wpływów sekty. Ogólny zamęt w kraju, nastroje wrogie wobec Bizantyńczyków oskarżanych o ucisk podatkowy, zakorzc niona nienawiść do (ireków ( > Belasica, -► Bazyli U Bułgarobójca) i wreszcie nienawiść do Cerkwi bizantyńskiej jako ciemiężycielki sprzyjały rozwojowi herezji. Za panowania cara Kałojana bogomiłowie i paulicjanie stanęli po stronie cara w jego walce z łacinnikami, którzy z inicjatywy papieża Innocentego 111 podjęli w 1205 r. wyprawę krzyżową przeciwko temu władcy bułgarskiemu, napiętnowanemu za „sprzymierzenie się z (...) wrogami Chrystusowego Krzyża W pamiętnej bitwie pod • Adrianopolcm w kwietniu 1205 r. Kałojan pokonał cesarza Hałd wina I Flandryjskiego. który dostał się do niewoli i /.marł w więzieniu. Następca Kałojana. uzurpator car Borił, spotkał się z wrogością ze strony bogomiłow.