187 2

178 Rośliny uprawne

Zbiór, suszenie, przechowywanie. Kwiaty zbiera się w początkowym okresie kwitnienia, tj. od końca czerwca do sierpnia. W czasie suchej i słonecznej pogody nie należy zrywać zbyt rozwiniętych kwiatów, gdyż koszyczki rozsypują się podczas suszenia. Suszy się w temperaturze normalnej, w cieniu, rozkładając pojedynczą warstwą. Po ususzeniu wyskubuje się kwiaty, odrzucając okrywę koszyczkową. Susz ma aromatyczny zapach.

Korzenie wykopuje się jesienią lub bardzo wczesną wiosną. Wykopane korzenie oczyszcza się z części nadziemnych, po czym płucze się starannie i szybko. Suszy się przeważnie w suszarni ogrzewanej przy temperaturze około 35°. Z 3,5 kg świeżych korzeni otrzymuje się 1 kg suszu. Korzenie mają zapach i-smak silnie aromatyczny.

Surowiec przechowywać należy w skrzynkach wyłożonych papierem, z dala od światła i wilgoci.

Choroby i szkodniki. Często w dnie koszyczków żerują larwy owada Trypeta arnicivora, dlatego w surowcu odrzuca się okrywę koszyczkową.

4. Bazylia właściwa — Ocimum basilicum L.

Rodzina: Wargowe — Labiatae

Jest to roślina jednoroczna, o łodydze wzniesionej, wysokości do 40 cm, kanciastej, zwykłe rozgałęzionej. Liście jajowate długości .do 5 cm. Kwiaty białawe lub różowe, w niby-okółkach, zebranych w kłosy pozorne na wierzchołkach łodyg (rys. 17).

Surowiec. Surowcem jest ziele bazylii — Hba Basilici. Są to pędy ulistnione, ścięte w czasie kwitnienia i ususzone. Długość surowca znormalizowanego dochodzi do 20—25 cm. Ma on barwę zieloną, smak korzenny, ostry, zapach silny, aromatyczny. Jako ciało czynne zawiera olejek bazyliowy — Oleum Basilici w ilości 1,5%. Surowiec nie może mieć obcych domieszek, np. ziela jasnoty białej, pokrzywy itd.

Zapotrzebowanie na ziele bazylii jest dość duże.

Zastosowanie. Ziele bazylii odznacza się silnym swoistym zapachem i jest używane jako przyprawa do zup, sosów, pasztetów, kiszenia ogórków, do konserw jarzynowych, wyrobu likierów itp. Stanowi również główny składnik tzw. „pieprzu krajowego”. Stosowane jest czasem w lecznictwie jako środek pobudzający trawienie. Bazylia jest rośliną olejkową i miododajną.

Wyniagania klimatyczne i glebowe. Bazylia pochodzi z Azji tropikalnej (Indie). Uprawiana jest zarówno pod zwrotnikiem, jak i w wielu krajach europejskich oraz w Ameryce Północnej nie tylko na większych plantacjach, ale również w ogródkach przydomowych, a nawet w doniczkach. U nas udaje się również, jednak'w dobrych warunkach i przy specjalnym