1tom133

6. ELEKTROTECHNIKA TEORETYCZNA 268

Tablica 6.1. Elementy pasywne i ich charakterystyki

I-p-	Nazwa elementu	Symbol graficzny	Równanie	Charakterystyka ‘
1.	Rezystor liniowy	. i t t u	u = Ri	u
				0 i
2.	Rezystor nieliniowy		u = R(Q i	u		1 __
		'' u				0 r
3.	Cewka liniowa	^v U	I ^ i di ^U = LX dr	V	/
				0	i
4.	Cewka nieliniowa	^ U	*P = I(i) i
				y		3 i^1
5.	Kondensator liniowy	< ^c q «■—II-• ^ U	c = -^ł U d u i=C— dr	7
				0	u
6.	Kondensator nieliniowy	; C f ^< U.	q = C(u) u	<7
				“7	0 u

napięciem źródłowym, a L — prądem źródłowym. Źródło napięcia oJł„ = 0 nazywa się źródłem napięcia idealnym, a źródło prądu o G_H. = 0 nazywa się źródłem prądu idealnym.

Źródło sterowane charakteryzuje się tym, że napięcie źródłowe lub prąd źródłowy na zaciskach oznaczonych wskaźnikiem 2 jest proporcjonalny do napięcia lub prądu związanego z inną parą zacisków oznaczonych np. wskaźnikiem 1.

Rozróżnia się cztery rodzaje źródeł sterowanych:

—    źródło napięcia sterowane prądowo U₂ = rl₂

—    źródło napięcia sterowane napięciowo U₂ = pV₁

__. źródło prądu sterowane napięciowo I₂ = gU₁

_ źródło prądu sterowane prądowo I₂ = a/,

\V tablicy 6.2 zestawiono elementy aktywne źródłowe.

Tablica 6.2. Elementy aktywne źródłowe

Źródła niesterowane			Źródła sterowane rzeczywiste
ivL 1. 2_	nazwa elementu	schemat	nazwa elementu	schemat
	Źródło napięcia rzeczywiste	Naw (T)r	Źródło napięcia sterowane prądowo	f- > ry----pnzzM-2 ip "4: 1'o-tj___Lj-02‘
	Źródło napięcia idealne	ł	Źródło napięcia sterowane napięciowo	1 Ul 1'<	• f i r —h i—o 2 ię 4! -H ■—t-»t
3.	Źródło prądu rzeczywiste	^ to	Źródło prądu sterowane napięciowo	U Ui 1'<	-4 i^1 1 J *€L
4.	Źródło prądu idealne		Źródło prądu sterowane prądowo	r~j i i t—o2 J *CL

6.1.2. Podstawowe prawa i właściwości obwodu elektrycznego

Badanie obwodu elektrycznego polega na wyznaczaniu pewnych wielkości niewiadomych, charakteryzujących dany obwód. Rozróżnia się dwa zasadnicze typy badanych zagadnień:

—    analizę obwodu — dane są parametry' elementów i schemat obw^rodu, poszukiwane są napięcia i prądy w gałęziach;

—    syntezę obwodu — dane są niektóre napięcia lub prądy, poszukiwane są schemat obwodu i parametry elementów.

W przypadku analizy obwodu (problemy syntezy nie będą w Poradniku rozpatrywane) napięcia źródłowe i prądy źródłowe, stanowiące przyczynę zjawisk fizycznych zachodzących w obwodzie, nazywamy często wymuszeniem, a prądy i napięcia w elementach, stanowiące skutek działania wymuszenia — odpowiedzią. Aby dokonać analizy obwodu, czyli obliczyć określone napięcia i prądy, należy przede wszystkim dokonać klasyfikacji obwodu, tzn. określić klasę obw'odu. W zależności bowiem od klasy można wybrać odpowiednią metodę analizy. Klasę obwodu określają następujące jego właściwości:

—    liniowość—obwód elektryczny nazywamy liniowym, jeśli elementy tworzące obwód są liniowe:

—    stacjonarność — obwód elektryczny nazywany stacjonarnym, jeśli elementy tworzące obw'ód są stacjonarne — tzn. ich parametry nie zmieniają swojej wartości w funkcji czasu;