2011 10 22 40 36

Ekstrakcja 239

Przytoczona definicja ekstrakcji stanowi podstawę objaśnienia przebiegu znaczącej liczby procesów rozdzielenia mieszanin na składniki w przemyśle przetwórczym, w tym w przemyśle rolno-spożywczym. Jest ona dostateczna, gdy „selektywny rozpuszczalnik^ nie jest równocześnie składnikiem mieszaniny pierwotnej. Jeśli na przykład do soku komórkowego (wodny roztwór cukru w buraku) wprowadzimy „rozpuszczalnik” — wodę, to z tego tytułu nie nastąpi rozdzielenie mieszaniny pierwotnej na wodę i cukier. Wynikiem będzie nadal roztwór cukru, różniący się od roztworu pierwotnego wartością stężenia, tzn. zmniejszy się iloraz cukier/woda. Przytoczona definicja rozdzielenia wody od cukru za pomocą „selektywnego rozpuszczalnika” nie objaśnia zatem procesu technologicznego ekstrakcji (wysładzania krajanki) realizowanego w cukrowni.

Ekstrakcja (Encyklopedia powszechna, 1995) w ujęciu medycznym to wyciąganie, wyjęcie, wydobycie itp. W procesie technologicznym wysładzania krajanki, zachodzącym w aparacie technologicznym cukrowni, ma miejsce „wydobycie” z pojemności komórki wodnego roztworu cukru (soku komórkowego) przy użyciu wody. Generalnie produktami procesu tak rozumianej ekstrakcji jest rozcieńczony sok komórkowy (sok surowy) oraz komórki wypełnione wodą (wysłodki). Rozdział wody od cukru uzyskuje się w procesie cieplnym zagęszczania soku rzadkiego (oczyszczony sok surowy), który realizowany jest w układzie wyparki oraz w warnikach. Skojarzenie procesu wysładzania krajanki z soku z pojemności komórki (z użyciem siły) sugeruje konieczność wykonania pracy ekstrakcji¹.

4.3.2. Ekstraktory do wysładzania krajanki buraczanej

W krajowym przemyśle cukrowniczym do ekstrakcji soku z komórek krajanki mają zastosowanie dwa typy aparatów procesowych, pracujących w sposób ciągły (Nikiel 1971, Poradnik inżyniera... 1988, Waleriańczyk 1996). Są to ekstraktor korytowy DC oraz ekstraktor wieżowy BMA.

Aparat korytowy DC (rys. 4.11) jest konstrukcją duńskiej firmy De danske Suk-kerfabrikker. Polski przemysł ciężki zakupił w Danii licencję tego aparatu i począwszy od 1959 roku realizował jego produkcję w Zakładzie Urządzeń Przemysłowych w Nysie. Typoszereg ekstraktorów korytowych typu DC liczy sześć wielkości (nominałów): DC-4 (1100 Mg-24 h-‘), DC-6 (1400 Mg-24 h“‘), DC-7 (1700 Mg-24 h"¹), DC-8 (2000 Mg-24 h"¹), DC-10 (2400 Mg-24 h'¹), DC-12 (3000 Mg-24 h'¹).

1

Literatura przedmiotu (Nikiel 1971, McGinnis 1976, Dobrzycki 1984, Poradnik inżyniera... 1988 oraz Waleriańczyk 1996) traktuje wysladzanie krajanki jako proces ekstrakcji cukru zgodny z prawem dyfuzji Ficka. Ekstrakcja cukru z krajanki polega bowiem na złożonych fizykochemicznych procesach dyfuzji, osmozy i dializy cukru, zachodzących po zdenaturowaniu tkanki buraków przez ogrzanie. Należy zaznaczyć, że materia! przedstawiony w niniejszym rozdziale wyjaśnia przebieg procesu ekstrakcji od strony użytkowej zgodnie z przyjętą formulą podręcznika. Uwagę czytelnika można skierować na treść podręcznika Laudańskiego (200ld, s. 224—261), w którym wyjaśniono m.in. równanie ekstrakcji, pracę ekstrakcji i energetyczną sprawność ekstrakcji.