242 3

7 ZWIANY STTKIKTUMLNf

dolnego Przegrupowanie dyslokacji me następuje, gdy7 unurnurżlrw.ąp, _to d/icliwc na mchcZ*ki węglików. Ilość węgla napmaezooa w I-c. będąca w _rł£ n«»u iJ/c / wttfJifemi przejściowymi, jest znacznie większa n,t w niwnow**

, cementytem • wynosi ok. 0.2%. dlatego w odpuszczanych stalach o zawarto^, węgla mniejszych niż 0.2% mc wydzielają się węglik, przejść,owe

\Vc wczesnych pracach badawczych, tworzące się w cym stadium «kJ_Pu czarna wydzielenia identyfikowano jako węglik epsilon (z) o strukturze heksago_n ' _nc) /wartej > składzie Fe, ₄C W nowszych pracach są one coraz c/_ę^_; identyfikowane jako węglik eta (rj) o strukturze rombowej i składzie F_C,_C^J Wydzielanie węglików przejściowych o dużej dyspersji powoduje znaczne urn<L nieme stali, jednak zubożenie martcnr.ytu w węgiel prowadzi do znacznie Wi_ę^_S/c^' tej zmiękczenia i dlatego wytrzymałość stali odpuszczanych w tym zakr_cc° temperatur maleje.

Drugie stadium odpuszczania (w zakresie temperatur 200 - 350°C) stępuje przemiana austenitu szczątkowego w ferryt i cementyt w wyniku pr/cm bamityczncj. Występuje tylko w stalach o zawartości węgla większej niż 0 4^' (przy mniejszych zawartościach węgla me ma austenitu szczątkowego, rys 7 V 1 nasila się ze wzrostem ilości węgla w stali. Przemiana ta powoduje urn ^ nie stali.    ^K'nic-

Trzecie stadium odpuszczania (w zakresie temperatur 250-r-4(K)°C) stępuje wydzielanie się cementytu, rozpuszczanie się węglików przejściowych * dalsze zmniejszenie zawartości węgla w osnowie martcnzytyczncj. Zarodko ^ i wzrost cementytu odbywa się kosztem węglików przejściowych _n, ’^Wan,c zubożenie osnowy w węgiel oraz możliwe, dzięki rozpuszczeniu się przejściowych, przegrupowanie się dyslokacji. Wszystko to prowadzi do /na ^ ^ zmniejszenia wytrzymałości stali.    ‘ ^c/ncko

RYS 7 36 Rekrystalizacja ciągła osnowy podczas odpuszczania stali zawierającej 0,35% Ci 0.6795 Mn Temperatura odpuszczania 700*C. czas odpuszczania 52 h

• v uohuhua CIEPLNA STALI

r

stadium odpuszczania (w zakresie temperatur 400-727°Cj - za-Cl**.'¹'i jforoiUy/acja cząstek cementytu ora,. rekrystalizacja osnowy.

,    krystalizuje w sposób cągły (,„ situ), a w,,,*, pod,tam zależy

d^t^ulacji cMStek cementytu znajdujących st, w granicach podztam „^ntc zahartowanej stali do temperatury powyżej 12T‘C powoduje

* 1^^,Na„u,ien.tu.

„_ni« **« •“ zahartowanym . w temperatur* otoczenia wlaanoSci wytrzymalo-""    „lowych niewiele ustępują własność,.,m stal, stopowych, o takiej

*£, węgla <*°'"^{c r6żnicc wc} własność,ach występują dopiero po "    7 37) lub w podwyższonej temperaturze Własność, wytrzymałoś-

Jiowych pogarszają «ę bardzo szybko wraz ze wzrostem temperatury ^Ji;_c fl*¹¹ '^pogorszenie własność, stal, stopowych jest znacznie wolmejs*. ''Stali zawierających pierwiastki o dużym powinowactwie do węgla aip^f£yp*° , odpus^{/c/anlu w} temperaturach ok 5S0°C. może występować nawet

^^malosct

Stel szybkotnąca

stal węglowo

| jo * »•

700

°0wT20O00 400 500 600

Terr^erołura odpuszczania ,*C

r^imunli* twardości od temperatury odpuszczania Mali niestopowej, zawierającej 0.8% C. prS ^{7 37} ^^yiokortopowcj (szybkotnącej), zawierającej 0.8% C. 18% W. 4% Cr i 1% V

Przemiany podczas odpuszczania siali stopowych w temperaturach niż-^ 4qq_450°C przebiegają podobnie jak w stalach węglowych. Obecność ⁵²    • ików stopowych powoduje jednak zmiany zakresów temperatur w \ dzielama

^?erU1 ulików i przemiany austenitu szczątkowego ora/, znaczne zmniejszenie **bko$ci przemian Odpuszczanie stali zawierających pierwiastki o większym po-_w ni)\vactwic do węgla od żelaza, w temperaturach wyższych od 4(X)-450°C, hoduje wydzielanie się węglików stopowych. W stalach zawierających takie * erwiastkijak \\r m₀ i V zarodkowanie węglików stopowych zachód/1 niezależnie od występujących cząstek cementytu. Węgliki tych pierwiastków zarodkują głównie radyslokacjach, a ponieważ są bardzo drobne, więc wydzielaniu towarzyszy polepcie własności wytrzymałościowych stali (rys. 7.3S). Wzrost twardości spowodowany wydzielaniem się węglików' stopowych jest nazywany twardością wtórną.

243