244

1 i»«ANV smuKTURALNE

7 6 3. Kruchość odpuszczania

.    _?miany strukturalne wywierają znaczny wpt_yw

Zachod/ace P°*“»    7^ e.szen.e udarnośc. odpuszczanych stal. w zakres,_c

„j udamość stali (rys. 7.39).^Zmn J’ i_nlchaśaą pierwszego rodzaju lub fanefe,.,'. temperatur 2J0- 350°Cjest nazy'    _w /akres,_c temperatur 400-600T

aa 300, natomiast zmniejszę    JO0. Kruchość pierwszego rodzaju

-    "eh. natomiast kruchość drugiego r,

RYS 7.39. Wpływ temperatury odpuszczania na udarnoić: a) siali niestopowej zawierającej 0.42'< ( b) staJi stopowej zawierającej 0.4% C. 5% Cr, 2%> Mo i 0.5% V (a - ASM Handbook, tom 4. ASM 1nternattonal 1991. b - Martenute Fundamentals and Technology, red Pelty T R Longman. Londyn 1970)

jjpierwszego rodzaju występuje w tym samym zakresie temperatur. j, odpUS7x;zania wyd/.icla się cementyt. Jednak wydzielanie się po^^ ^yłącznłe pr/.yczyną /.mnicjs/cma udamości. gdy* jeżeli w stali _t X* ^,tr'_vVi;i>tków jak P. Sb. Sn lub As. to kruchość mc występuje. Jeżeli stal •>|^|ch P^,c ilość Si dla zapobieżenia powstawaniu cementytu w zakresie 'fi***?*** ¹ 350°C. to knichość również, nic występuje Przypuszcza się zatem.

• ’    2^-’ _sję podczas odpuszczania cementyt na granicach ziam byłego

'‘'^fdzi^^ttyvnia ^h'^ę do sc^^rcgacjl Mniemy szczeń, gdyż. atomy zanieczyszczeń ’’ *)_tu p^^jjcych czASick do granic cementyt/osnowa. Segregacja zanicczysz-'■ ' ji*⁷'⁴'* igdeyfazowych P°^w<h1uJ^c osłabienie spójności na granicach, co

- >■ «^f₁"’lnieJ‘“^{nU ud}*ⁿ’^o4cl

• •i ^dl> ^ ^ druKieR⁰ rodzaju występuje wtedy, gdy stal po hartowaniu jest f-'*    _w zakresie temperatur 450 - 600'^JC lub gdy jest odpuszczona

,r>^>'^fc‘^inapCrald^r^^c* ^naslCP^nic P°^wo^ chłodzona w tym zakresie temperatur. ^lC,TknłchOŚĆ jest spowodowana przez równowagową współscgrcgację * ^jstc _vSiLc/eń (P. Sb) oraz atomów pierwiastków stopowych (Ni. Mn) do ¹ ^    ziam austenitu, co powoduje ich osłabienie Kruchość drugiego

^otf>y<* ^^ępujc w bardzo czystych stalach stopowych, a pierwiastki Mo. Ti ** "^y-_c: pojawienie się. Można ją usunąć przez nagrzanie stali powyżej V^^fhk e ochłodzenie. Następne wytrzymywanie stali w zakresie temperatur >C«p_r0wadzi do jej ponownego wystąpienia.

_{7 6} 4 Hartowność

nazywamy zdolność stali do tworzenia struktury manenzytycznej di/t®^MI"T^fł^_aft0*_wania. Tradycyjny sposób otrzymywania stali o optymalnej ę p**** | _x udamości polega na jej austenityzowamu. oziębianiu w celu ****** martenzytu (hartowanie), a następnie odpuszczaniu w celu zwiększenia jy>k*^nia ^ _/naczncgo pogorszenia własności wytrzymałościowych. Dlatego _aćAfl^,°k^,^_or7Cnj_a optymalnych własności stali należy ją najpierw zahartowć.

*    należy stal nagrzać aż do uzyskania struktury austenitycznej, a następnie

*    S szybkością uniemożliwiającą przemianę austenitu w zakresie dyfuzyjnym ^ wność chłodzenia w danym ośrodku oziębiającym zależy głównie od dwóch MgL _a mianowicie: geometrii przedmiotu i składu stali Oziębianie w tym

ośrodku chłodzącym pręta o dużej średnicy będzie oczywiście przebiegało niż pręta ^{z lc}J ^{slali 0 małc}J średnicy. Jest więc bardziej prawdopo-'inc żc po hartowaniu struktura pręta o mniejszej średnicy będzie w pełni nuitenzytyczna. Rozpuszczone w austenicie pierwiastki stopowe powodują zmntej-:nje szybkości chłodzenia niezbędnej do wytworzenia martenzytu, gdyż następuje ^sunięcie krzywych na wykresie CTP w kierunku dłuższych czasów (w prawo). Najmniejszą szybkość chłodzenia, przy której nie tworzą się jeszcze dyfuzyjne _:rodakty przemiany austenitu, nazywa się krytyczną szybkością chłodzenia.

245