246 447

246 ROZDZIAŁ SI

- Gdy biały używa tego słowa w stosunku do czarnego, to znaczy, że chce go obrazie albo poniżyć, przypomnieć mu, że jego przodkowie byli kiedyś czyjąś własnością - tłumu czy Christopher Hitchens z magazynu „Siatę" - Czarni stosują je jako zwykłe przekleństwo albo gdy chcą podkreślić emocjonalną moc tego, co mówią¹⁵.

Jeśli zgodzimy się, że polityczna niepoprawność, czyli niepotrzebne sprawia nie przykrości innym jest nieetyczne, to widać, jak duże znaczenie dla etyki ma wiedza i informacja.

POLITYKA

Wielu dziennikarzy prowadzi czynną działalność polityczną, głównie na po ziomie samorządów. Normy nie mogą zadekretować, czy łączenie dziennikarstwa i polityki jest etyczne.

Wydaje się jednak, że dziennikarz w roli radnego nie może zachować bez stronności.

- To niedopuszczalne. Dziennikarz ma kontrolować władzę. Jeśli chce rządzić, powi nien odejść z zawodu. Ale taki wybór też nie kojarzy się najlepiej, nasuwa podejrzenie, te dziennikarz wybrał ten zawód dla politycznej kariery - uważa Stefan Bratkowski, honorowy prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

Szef Agencji Informacji TVP Andrzej Mietkowski nie zgodziłby się, żeby dziennikarz zajmujący się informacją zaangażował się w kampanię wyborczą: - Odbiorca powinien mieć jasny sygnał, czy ma do czynienia z bezstronnym obserwatorem sceny publicznej, czy też z jej uczestnikiem.

Także dla Michała Koboski, redaktora naczelnego tygodnika „Newsweek Polska", łącze nie ról dziennikarza i samorządowca jest nie do zaakceptowania. - Dziennikarz w takiej sytuacji jest wystawiony na pokusę, żeby interes reprezentowany w radzie popierać na łamach Konflikt interesów to jedna z gorszych rzeczy, jakie dziennikarzowi można zarzucić¹⁶.

Przytoczmy kilka odmiennych opinii:

Dziennikarze publicznego Radia Katowice - Maciej Szczawiński, Henryk Cierpiał i Wojciech Pacuła - wystartowali w ostatnich wyborach, a prezes stacji Wojciech Jerzy Po Czachowski co prawda odsunął ich od anteny na czas trwania kampanii, ale jednocześnie uznał, że realizują swoje powołanie. - Jeśli dziennikarze walczą o sprawy ludzi, mogą to robić też jako radni. Dziennikarze nie powinni angażować się w politykę, ale samorządy niewiele mają z nią wspólnego - dowodzi.

Tropem szefa idzie Wojciech Pacuła. - Radny z małej miejscowości zajmuje się sprawa mi istotnymi dla lokalnej społeczności: oświetleniem ulic, kanalizacją, drogami. To sprawy odległe od polityki i mogę je łączyć z dziennikarstwem.

Robert Leszczyński, były dziennikarz muzyczny „Gazety Wyborczej" i juror programu „Idol” w Telewizji Polsat, obecnie redaktor naczelny miesięcznika „l.aif", ubiegał się ^{1 2} o mandat radnego z listy Zielonych. Chciał się zająć problemem dziedziczenia biedy, braku sukcesu i wykształcenia, a także emancypacją mniejszości seksualnych. Ochroną środowiska nie był zainteresowany. Nie widzi powodu, by jako radny miał rezygnować z uprawiania dziennikarstwa.

Przykład ten pokazuje, jak bardzo brakuje w polskich mediach autorytetów. 20 lat temu opinia Stefana Bratkowskiego byłaby dla środowiska wiążąca. Dziś jest tylko jedną z wielu.

Niewykluczone, że dziennikarze angażujący się czynnie w politykę zastosowali opisany w tej książce mechanizm obronny (paradoks Łysego Sponsora). Wydaje się, że w razie wątpliwości etycznych - a takie rodzą podane przykłady - należy zrezygnować albo z dziennikarstwa, albo z polityki, nawet na szczeblu samorządowym. Chyba, że nie uważamy się za dziennikarzy, lecz ludzi mediów.

PRAWDA

W marcu 2007 r. „Dziennik” podał, że znany aktor Maciej Damięcki współpracował z tajnymi służbami PRL. Aktor rzeczywiście podpisał deklarację współpracy. Gazeta napisała prawdę. Wydaje się jednak, że prawdę w sensie „aletheia” znacznie lepiej uchwycił na swoim blogu doświadczony dzienikarz, Krzysztof Leski.

Piszę to nie jako dziennikarz: znam Joaśkę i Maćka Damięckich od 15 lat. Rozmawiałem długo zjoaśką i opiszę teraz, jak to było. Nie: miało być według... - lecz: było. Bo jak mówię, mam do tego postu stosunek prywatny, nie zawodowy. I wierzę loaśce. Wszystko zaczęło się w 1973. Maciek, który nigdy nie krył, że wówczas pił sporo, bawił się z kumplami w hotelu. Nagle podszedł do nich facet znacznie bardziej od nich pijany i wymachując legitymacją SB zaczął wrzeszczeć: Ja was wszystkich, aktorzy, załatwię. Maciek wstał, wyrwał facetowi legitymację, a ten niepewnie się oddalił. Dwa dni później Maciek dostał wezwanie. Miły pan z SB oświadczył, że z wdzięcznością powita zwrot legitymacji: Może pan jej nie oddawać, ale to źle się dla pana skończy. - Nie zbieram takich rzeczy - odparł Maciek i legitymację oddał. Odtąd jednak miał wrażenie, że często jest obserwowany.

Nie minęło pół roku, gdy Maciek po kolejnej libacji wyszedł z hotelu MDM i z dwoma promilami wsiadł do auta. Po chwili uderzył w tramwaj. Większości aktorów - a trzeba pamiętać, że Maciek był wtedy na samym topie - uszłoby to w PRL na sucho. Ale nie Maćkowi: zabrano mu prawo jazdy i wóz, dostał też mandat. Wciąż go mamy - mówi Joaśka - za „uszkodzenie tramwaju samochodem marki Trabant na kwotę 89 /A" Samochód i prawo jazdy były wtedy dla Maćka niezbędne, by móc przemieszczać się z jednego planu na drugi, z TV do teatru itd. Wezwany ponownie przez SB podpisał zobowiązanie do współpracy - w zamian odzyskał Trabanta i prawko. Napisał też ogólnikowe wypracowanie o stosunkach panujących w teatrze, bo i taki warunek za Trabanta postawił esbek. Po prawie dwóch latach spokoju bezpieka odezwała się. gdy Maciek leciał do USA. Zażądali wypracowania z podróży. Napisał, że było przyjemnie, a wódka dobra. Także w 1975 spełnił osobliwą prośbę jednego z esbeków: wystąpił za darmo n² kilku szkołach. Były to czasy Pory na Telesfora - dzieciaki szalały.

1

^ł' M. Gadziński, Czarni i czarnuchy, „Gazeta Wyborcza", 294 (5301), 18 XII 2006. s. 2.

2

Ten i dalsze cytaty pochodzą n M. Wyszyńska. IV władza do Madzy, „Piw", 12(131), 2006. s. 45 47.