2tom094

4. TRANSFORMATORY 190

Tablica 4.8. Typowe spolykane przyrosty temperatury i stale czasowe transformatorów olejowych

^^ Przyrosty temperatur}' i stałe czasowe Rodzaj transformatora olejowego	Uzwojenie — olej		Olej czynnik chłodzący		Olej średni -olej gorący AS “C
	AS, . °C	V. min	°C	h
Rozdzielcze, ONAN	14-22	10-:- 15	47-51	2+3	11
Sieciowe 110 kV, ONAN	12-25	8-12	50-55	1.4-2	10
Sieciowe, OFAF	22 — 25	13-r 20	45	2 + 2,5	8
Sieciowe i blokowe, ODAF	17-23	5-8	27	ok. 1	2
Blokowe. OFWF	28-32	10-14	25	ok. 1,5	8

Tablica 4.9. Dopuszczalne przyrosty temperatury transformatorów olejowych, wg PN-IEC 76-2 [4.34]

F.lcment transformatora	Sposób pomiaru	Dopuszczalny przyrost temperatury względem czynnika chłodzącego, "C
Uzwojenia	oporowy	65 — obieg oleju naturalny lub wymuszony niekierowany 70 obieg oleju wymuszony kierowany
Olej w górnej warstwie	termometrowy	60 — kadź z konserwatorem lub hermetyzowana
Rdzeń, ekrany, części konstrukcyjne	termometrowy	temperatura nic powinna przekraczać wartości, przy której mogłoby nastąpić uszkodzenie rdzenia lub innych części

Tablica 4.10. Dopuszczalne przyrosty temperatury transformatorów suchych, wg PN-IEC 726 [4.10]

Element transformatora	Sposób pomiaru	Maksymalna trwale dopuszczalna temperatura izolacji °C	Dopuszczalny przyrost temperatury °C
		105 (A)	60
		120 (E)	75
Uzwojenia	oporowy	130 (B)	80
		155 (10	100
		180 (H)	125
		220 <C)	150
Rdzeń i inne części
a) stykające się z uzwojeniami	teromomc-		a) jak dla uzwojeń
b) nic stykające się z uzwojeniami	trowy		b) temperatura punktów gorących poni-
			żej granicy zagrożenia lub uszkodzę-
			nia

Współczynniki przejmowania ciepła przez olej są następujące:

—    powierzchnie pionowe, ruch laminarny — 100 W/(m² • K);

—    powierzchnie poziome, ruch laminarny — 50 W/(m² ■ K);

—    powierzchnie omywane w obiegu wymuszonym — 200 W/(m²K).

Współczynniki przejmowania ciepła przez powietrze z gładkich powierzchni suchych

bez efektu kominowego—konwekcji a_k i promieniowania a_p — w normalnych warunkach otoczenia oraz przy różnicy temperatur ok. 50°C są w przybliżeniu jednakowe; a więc tx_k « a « 6,7 W/(m² ■ K). Podmuch może zwiększyć współczynnik a_k przeszło dwukrotnie.

4 11.2. Sposoby chłodzenia i ich oznaczanie

tensywność chłodzenia należy zwiększać przy wzroście mocy znamionowej po to, aby 'trzymać dopuszczalne przyrosty temperatury. W małych jednostkach rozdzielczych ^U siarczy kadź gładka, w większych daje się kadź falistą z coraz głębszymi falami. W dużych transformatorach stosuje się radiatory, sztuczny podmuch, wymuszony obieg oleju chłodzenie wodne oraz ażurową budowę uzwojeń. Największe jednostki mają wymuszony kierowany obieg oleju w uzwojeniach oraz osobne baterie radiatorów z wentylatorami lub chłodnice olejowo-powietrzne lub olejowo-wodne.

Sposób chłodzenia oznacza się za pomocą symbolu składającego się z czterech liter, a w przypadku transformatorów suchych bez obudowy lub z obudową przewietrzaną — z dwóch liter.

Pierwsza litera oznacza czynnik chłodzący uzwojenia, druga — sposób wprawiania w ruch czynnika chłodzącego uzwojenia, trzecia — zewnętrzny czynnik chłodzący, czwarta — sposób wprawiania w ruch zewnętrznego czynnika chłodzącego (tabl. 4.11).

Tablica 4.11. Oznaczenie literowe rodzaju czynnika chłodzącego i sposobu wprawienia go w ruch, wg PN-IEC 76-2 [434]

Rodzaj czynnika chłodzącego	A — chłodzenie powiclrzne O chłodzenie olejem mineralnym lub cieczą syntetyczną o temp. zapłonu < 300°C K chłodzenie cieczą syntetyczną o temp. zapłonu wyższej niż 300’C L — chłodzenie cieczą syntetyczną niepalną o niemierzalnej temp. zapłonu W chłodzenie wodą
Sposób wprawienia w ruch czynnika chłodzącego	N — chłodzenie naturalne F chłodzenie wymuszone przez sztuczne wprawienie w ruch czynnika chłodzącego D chłodzenie wymuszone kierowane, gdy określona część strumienia oleju w obiegu wymuszonym jest kierowana do uzwojeń

Jeżeli transformator jest przewidziany do kilku sposobów chłodzenia, to ich oznaczenia oddziela się ukośną kreską.

Przykłady oznaczenia sposobu chłodzenia:

—    transformator olejowy z chłodzeniem powietrznym naturalnym i — alternatywnie — z chłodzeniem powietrznym wymuszonym: ONAN/ONAF;

—    transformator olejowy z wymuszonym obiegiem oleju i wymuszonym chłodzeniem wodnym: OFWF;

—    transformator suchy z obudową nieprzewietrzaną i z naturalnym chłodzeniem powietrznym wewnątrz i zewnątrz obudowy: ANAN;

—    transformator suchy bez obudowy lub z obudową przewietrzaną i z naturalnym chłodzeniem powietrznym: AN.

4.11.3. Obciążalność

Prąd obciążenia transformatora może zmieniać się, osiągając również wartość większą od znamionowej, tak jednak, aby wypadkowe starzenie cieplne izolacji w punkcie gorącym ^w ciągu 24-godzinnego cyklu zmian obciążenia nie przekroczyło starzenia przy stałej temperaturze równej temperaturze krytycznej.

W normie [4.32] przyjęto dla materiałów stosowanych w Polsce temperaturę krytyczną 98'C, dającą trwałość izolacji równą 25 lat. Zmiana temperatury o AS = 6°C powoduje dwukrotną zmianę szybkości starzenia. Przykładowo 8 godzin w temperaturze