2tom106

Maszyny elektryczne

prof. dr hab. inż. Mirosław Dąbrowski (p. 5.2 i p. 5.5) |prof. mgr inż. Tadeusz Koter\ (p. 5.1. p. 5.3 i p. 5.4) prof. dr inż. Ryszard Sochocki (p.5.6) prof. dr hab. inż. Zbigniew Stein (p. 5.7)

5.1.    Wiadomości ogólne

5.1.1.    Wielkości znamionowe maszyn elektrycznych

Dane znamionowe maszyny elektrycznej (moc, napięcie, prąd, prędkość obrotowa i in.) są zbiorem wartości wielkości elektrycznych oraz mechanicznych ustalonych przez wytwórcę i umieszczonych na tabliczce znamionowej. Charakteryzują one pracę, do której maszyna jest przeznaczona. Dane te odnoszą się do pracy maszyny w miejscu zainstalowania, położonym na powierzchni ziemi na wysokości do 1000 m n.p.m., gdzie temperatura otoczenia nic przekracza 40°C.

Jeżeli miejsce zainstalowania nie spełnia tych warunków, to dopuszczalne obciążenie maszyny w porównaniu z mocą znamionową należy odpowiednio zmienić (p. 5.1.6).

Tablica 5.1. Znamionowe moce i prędkości obrotowe silników trójfazowych indukcyjnych i synchronicznych powszechnego zastosowania w krajowym przemyśle maszyn elektrycznych

Dla silników indukcyjnych podano prędkość obrotową synchroniczną.

Tablica 5.2. Znamionowe moce i prędkości obrotowe silników elektrycznych malej mocy, wg PN-75/E-02109

Moce znamionowe, W		1; 1,6; 2,5:4,0; 6; 10; 16; 25; 40; 60; 90; 120; 180; 250; 370; 550; 750; 1100; 1500; 2200; 3000
Prędkość obrotowa, obi/min	silniki prądu przemiennego i uniwersalne	375; 500; 600; 750; 1000; 1500; 3000; 4000; 6000; 10000; 12000; 15000; 18000; 20000; 24000
	silniki prądu stałego	400; 500; 600; 750; 1000; 2000; (2200); 3000; 4000; 5000; 6000; 8000; 10000; 12000; 15000; 20000; 22000: 30000; 40000; 60000
W nawiasie podano wartość niezalecaną. Dla silników indukcyjnych podano prędkość obrotową synchroniczną.

Moc znamionowa, kW

0,06	1,1	15	110	315
0.09	1,5	18,5	132	400
0,12	22	22	150	500
0,18	3,0	30	160	630
0,25	4,0	37	185	800
0,37	5,5	45	200	1000
0,55	7,5	55	220
0.75	11	75	250
		90

Prędkość obrotowa, obr/min

3000; 1500; 1000; 750; 600; 500; 375; 300; 250;

187,5; 150; 125_

Moc znamionowa silnika, podawana w watach lub kilowatach Jest mocą mechaniczną wale. Moc znamionowa prądnicy prądu stałego jest podawana w watach lub rlnwatach. natomiast prądnicy prądu przemiennego — w V • A, kV ■ A lub MV • A; jest to oc elektryczna na zaciskach maszyny. Zamiast mocy znamionowej niektórych silników cjalnych podaje się znamionowy moment na wale w N-m. W przypadku silników synchronicznych często podaje się również pobieraną z sieci znamionową moc pozorną J V • A lub kV • A. Dla prądnic i silników synchronicznych podaje się także znamionowy współczynnik mocy cos<p_lV.

Moc znamionowa maszyny jest ściśle związana z rodzajem pracy: pracą ciągłą, dorywczą, okresową (p. 5.1.2).

Moce znamionowe i prędkości obrotowe trójfazowych silników indukcyjnych i synchronicznych powszechnego zastosowania są podane w tabl. 5.1, zaś silników elektrycznych małej mocy jednofazowych, trójfazowych i uniwersalnych zasilanych z sieci prądu przemiennego lub stałego — w tabl. 5.2.

Tablica 5.3. Napięcia znamionowe maszyn elektrycznych, wg PN-72/E-06000

Napięcie znamionowe. V
Maszyny prądu stałego		Maszyny prądu przemiennego
prądnice	silniki	prądnice 1- i 3-fazowe	silniki 1-fazowe	silniki 3-fazowe
6	4 6	—	6	—
12	12	—	—	—
24	24	26	24	24
50	48	44	42	42
60	(57)	—	—
115	no		(110; 127)	(127)
230	220	230	220	220
460	440	400	440	380
				500
				1000
—	—	(3150)	—	(3000)
—	—	6300		6000
W nawiasach podano wartości niezalecane.

Napięcia znamionowe maszyn elektrycznych powszechnego zastosowania podano w tabl. 5.3*. Napięcia silników specjalnych prądu stałego (trakcyjnych, zasilanych z układów tyrystorowych) mogą różnić się od wartości podanych w tabl. 5.3. Zaleca się, aby najmniejsze moce znamionowe maszyn prądu przemiennego w zależności od napięcia znamionowego spełniały warunki podane w tabl. 5.4.

3 ablica 5.4. Minimalne wartości mocy znamionowej maszyn prądu przemiennego, wg PN-IEC 34-1

Napięcie znamionowe, kV	Minimalna moc znamionowa, kW lub kV-A
1 < VK « 3,0	100
3,0 < < 6,0	150
6,0 < E/k« 11,0	500
11,0 < UK < 15,0	2500

230 V (-01.1989 r. jako napięcia znamionowe odbiorników wprowadzono zamiast 220 V, 380 V, 660 V — wartości Y    V, 690 V; zmieniono również niektóre wartości napięć prądu stałego. Według normy PN-88/E-02000 Napięcia

onuonowe w okresie przejściowym do końca 2003 r. dopuszcza się pracę istniejącej sieci 220/380 V.