2tom109

5. MASZYNY ELEKTRYCZNE 220

5 — maszyna chroniona przed szkodliwym przedostaniem się pyłu; ten stopień ochrony nie zapewnia jednak całkowitej pyłoszczelności.

Ze względu na przedostanie się wody do wnętrza maszyny rozróżnia się następujące stopnie ochrony maszyny:

0    — maszyna bez specjalnych środków ochrony;

1    — maszyna chroniona przed kroplami wody padającymi pionowo;

2    — maszyna chroniona przed kroplami wody przy przechyle o kąt do 15“ względem

pionu;

3    — maszyna chroniona przed deszczem padającym na maszynę pod kątem o 60°

względem pionu;

4    — maszyna chroniona przed bryzgami wody z dowolnego kierunku;

5    — maszyna chroniona przed strugami wody z dowolnego kierunku;

6    — maszyna chroniona przed falami wody;

7    — maszyna chroniona przed zalaniem; zanurzenie maszyny nie powinno przekraczać

1 m w czasie 30 min;

8    — maszyna chroniona przed długotrwałym zanurzeniem.

Stopnie ochrony oznacza się symbolem IP (ang. International Protection) oraz kolejno cyframi odpowiadającymi stopniom ochrony:

—    przed dotknięciem części pod napięciem lub części ruchomych oraz przed dostaniem się ciał stałych;

—    przed przedostaniem się wody do wnętrza maszyny.

Najczęściej stosowane stopnie ochrony maszyn elektrycznych wirujących podano w tabl. 5.6. Stopień ochrony maszyny jest oznaczony na tabliczce znamionowej. W praktyce przemysłowej mogą występować także inne stopnie ochrony. Stopień ochrony tabliczki zaciskowej często jest wyższy niż stopień ochrony całej maszyny.

Rodzaje budowy maszyn elektrycznych wyprodukowanych przed 1963 r. były oznaczane innymi symbolami. Oznaczenia stosowane dawniej i odpowiadające im obecnie stopnic ochrony podano w tabl. 5.7.

Tablica 5.6. Najczęściej stosowane stopnie ochrony maszyn elektrycznych wirujących, wg PN-88/E-06705

Druga cyfra oznaczenia Pierwsza cyfra oznaczenia	0	1	2	3	4	5	6	7	8
0 1 2 3 4 5		TP21	IP12 IP22	IP23	IP44 IP54	IP55

Tablica 5.7. Rodzaje budowy maszyn elektrycznych (porównanie oznaczeń stosowanych dawniej i obecnie)

Rodzaj budowy wg PN-65/E-06000		Stopień ochrony wg PN-88/E-06705
nazwa	oznaczenie
Otwarta	A	IPOO lub IP10
Chroniona	B	IP22
Okapturzona	C	IP23
Zamknięta	z	IP44
Strugoszczelna	S	IP55
Wodoszczelna	W	IP57

Maszyny przeznaczone do pracy w środowisku zagrożonym wybuchem mieszaniny gazów, par i pyłów z powietrzem mają specjalne konstrukcje obudów (patrz tabl. 5.38); są to tzw. maszyny o budowie przeciwwybuchowej. Rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje konstrukcji:

_ z osłoną ognioszczelną — oznaczenie Exd;

_ o budowie wzmocnionej — Exe;

_ z osłoną gazową z nadciśnieniem — Exp.

Wymagania i badania maszyn o budowie przeciwwybuchowej podano w normach: PN-83/E-08110, PN-85/E-08112, PN-83/E-08115 i PN-83/E-08116.

Do napędu pomp głębinowych stosuje się specjalne konstrukcje silników przystosowanych do pracy przy trwałym zanurzeniu w wodzie.

5.1.4. Formy wykonania maszyn elektrycznych

W zależności od konstrukcyjnego przystosowania maszyny do mocowania, położenia osi oraz wykonania czopów końcowych wału rozróżnia się szereg odmian konstrukcyjnych zwanych formami wykonania. Oznaczenie form wykonania podaje norma PN-87/E-06707. Oznaczenie to składa się z symbolu IM (ang. International Mountincj) oraz następujących po nim czterech cyfr.

Rys. 5.1. Podstawowe Formy wykonania maszyn elektrycznych: a) maszyna o wale poziomym ustawiona na poziomej Pbyw: alj bez łożysk, a2) o dwóch łożyskach umieszczonych w tarczach łożyskowych, a3) z trzecim łożyskiem umieszczonym w stojaku, a4) o dwóch łożyskach umieszczonych w stojakach, a5) o trzech łożyskach umieszczonych j ^st°jakach, a6) o jednym łożysku umieszczonym w stojaku; b) maszyna o walc poziomym przymocowana za pomocą up: bl) do ściany pionowej, b2) do płyty poziomej od dołu; c) maszyna o wale poziomym przymocowana za pomocą ohnerza: cl) połączonego z tarczą łożyskową, c2) połączonego z kadłubem; dl) maszyna o wale pionowym Przymocowana za pomocą łap do ściany pionowej; c) maszyna o wale pionowym przymocowana za pomocą kołnierza: ^c 1 Połączonego z tarczą łożyskową, e2) połączonego z kadłubem; f) maszyna o wale pionowym i łożysku wzdłużnym umieszczonym: fi) powyżej wirnika, 12) poniżej wirnika