334 335

I Redakcja i reprodukcja map

I Redakcja i reprodukcja map

WARSZAWA

Mtojocowoflel

1000 000 - 5 000 000 nveszkArtcaw

ŁÓOtW	MO 000 1000 000
iaanów	100000 - 500000
Mv*Ub0	25000 - 100000
rowo	10000 - 25000
ano	5000 - 10000
UWk)D	poniżej 3000
MMUi.	dzielnico I części minut

podkreślanie stolic p"Vstw podkradanie mian! wojewMUldi

granic* pafetw gnwłc* wojewfctttw

___ kolo|o glftwiMt

- - - kota)* gtawna Mtaklryflkowan*

_    koleje drogoragdno

■    .....    kol*)* drogongdn* r*l*ktryfikowan*

.i    ii.    kolo)*w^łkolorow*

.......■ - keta)* wąskotorowo Mtofctryflkowan*

.-    .    kota)*gOrakl*

-    mitoitrady

_    —    drogi flMwno

drogi Inna

.....    kanał/ żeglowno

■ ■    ■    kanały m«eorao|ne

Ryc. 10.3. Legenda mapy Polski w atlasio „Świat-atlas geograficzny z częścią encyklopedyczną'. PPWK

powinno być logiczne pogrupowanie znaków według poszczególnych szerszych kategorii treści. Na mapach ogólnogeograficznych jako pierwsze w legendzie umieszcza się przeważnie objaśnienia znaków obiektów antropogenicznych (miast, granic, dróg. kolei), następnie znaki obiektów naturalnych (jezior, bagien, lodowców). Kolejność znaków w ramach poszczególnych kategorii powinna odpowiadać znaczeniu obiektów (np. od miast największych do nąjmniejszych, od dróg głównych do drugorzędnych; ryc. 10.3). I zigiczne grupowanie i odpowiednia kolejność znaków w legendzie są szczególnie ważne na mapach tematycznych o dużej liczbie wyróżnionych kategorii, np. na planach miast, mapach gospodarczych, turystycznych, geologicznych, glebowych.

10.2.2. Zasady konstrukcji systemów znaków kartograficznych

Prawidłowa forma graficzna znaków kartograficznych zapewnia optymalny odbiór informacji przedstawionych na mapie. Powinna ona, w stopniu możliwym do osiągnięcia, odzwierciedlać charakterystyczne cechy przedstawianych obiektów i zjawisk, a szczególnie podobieństwa i różnice między nimi oraz hierarchię ich ważności. Formę graficzną należy dostosować do ograniczeń i właściwości percepcji wizualnej. Aby spełnić te wymagania, należy przestrzegać pięciu podstawowych zasad konstrukcji systemów znaków na mapach:

-    czytelności i rozróżnialności,

-    poglądowości,

-    hierarchicznego uporządkowania,

-    logicznego grupowania,

-    równowagi graficznej.

Zasada czytelności i rozróżnialnoścl znaków

Aby znaki i napisy były dostatecznie czytelne i rozróżnialne. powinny przede wszystkim być wystarczającej wielkości. Minimalna wielkość znaków zależy od ich kształtu i stopnia złożoności, np. ciągła linia może mieć grubość 0,1 mm. kropka - średnicę 0.2 mm. wypełniony kwadracik jest czytelny, jeśli jego bok ma 0.5 mm. ale bardziej złożone sygnatury na mapach topograficznych mają wielkość 2-3 mm. a najmniejsze kontury 8 powierzchnię 2-10 mm². Pismo na mapach jeśli ma być czytelne, nie może być mniejsze niż 5 punktów (1.88 mm). Dobrą czytelność zapewnia możliwie najprostsza forma sygnatur, a jednocześnie znaki nie mogą być do siebie zbyt podobne. Konieczne jest również zapewnienie dostatecznego kontrastu znaków punktowych, liniowych i napisów w stosunku do pokrytego barwą lub deseniem tia, jak również wzajemnego kontrastu różnych deseni lub barw powierzchniowych.

Zasada poglądowości

Zastosowanie znaków poglądowych, kojarzących się z przedstawianymi obiektami, ułatwia czytanie mapy i pozwala szybko rozpoznawać znaki bez użycia legendy. W tym celu w miarę możliwości zachowuje się podobieństwo znaków do reprezentowanych przez nie obiektów, stosijjąc odpowiedni kształt (np. sygnatura pomnika), barwę (zieleń dla lasów, błękit dla wód), deseń (krzyżyki dla cmentarzy) lub plastyczne cieniowanie (grzbiety górskie). Czytanie mapy jest ułatwione także dzięki wykorzystaniu znaków stosowanych poza kartografią (np. znaków drogowych), a także znaków o utrwalonej konwencji, np. barw hipsometrycznych (patrz: podrozdział 5.6).

Zasada hierarchicznego uporządkowania znaków

Zróżnicowanie hierarchiczne wagi optycznej znaków ma na celu uwypuklenie najważniejszych elementów treści mapy. Obiekty i zjawiska wyróżniające się wielkością, znaczeniem czy znaczną gęstością powinny się na mapie wyróżniać i być odczytywane w pierwszej kolejności. Wykorzystuje się w tym celu takie zmienne graficzne, jak wielkość (np. metoda sygnatur i kartodiagram), jasność i barwę (np. kartogram, metoda izolinii). Dzięki uporządkowaniu hierarchicznemu znaków uzyskujemy różne poziomy czytania treści mapy, co ułatwia jej percepcję.

Zasada logicznego grupowania znaków

Zasada ta. stosowana na mapach o dużej liczbie wyróżnień, np. na mapach geologicznych, gospodarczych, turystycznych, umożliwia wizualną selekcję poszczególnych kategorii treści przez logiczne pogrupowanie znaków, tak aby poszczególnym kategoriom treści były przyporządkowane odpowiednie graficzne kategorie znaków. Na mapach gospodarczych w atlasie świata z częścią encyklopedyczną PPWK rośliny uprawne przedstawiono czerwonymi sygnaturami obrazkowymi, zwierzęta hodowlane również sygnaturami obrazkowymi, ale niebieskimi, przemysł wydobywczy czarnymi sygnaturami geometrycznymi, przemysł przetwórczy różnobarwnymi sygnaturami kołowymi, a pięć rodzajów elektrowni - różnobarwnymi sygnaturami w kształcie pięcioramiennej gwiazdki

335