427

418 Rośliny ze stanowisk naturalnych

Zastosowanie. Kwiaty bzu czarnego stosuje się w lecznictwie jako środek napotny i moczopędny. Owoce — jako' środek przeciwkaszlowy i przeczyszczający. Dla celów leczniczych, owoce są mniej używane niż kwiaty; w przemyśle spożywczym są używane do wyrobu marmolad i soków oraz do barwienia win. Rdzeń ma zastosowanie w technice mikroskopowej, w zegarmistrzowstwie itp., do przytrzymywania drobniutkich przedmiotów i wykonywania przekrojów mikroskopowych.

Zbiór. Kwiaty bzu czarnego zbiera się w suchą pogodę, ścinając całe baldachy, które rozkłada się pojedynczą warstwą na przewiewnych, ciepłych poddaszach. Najlepiej jednak suszyć w suszarni ogrzewanej w temperaturze 30°, ponieważ kwiaty są bardzo wrażliwe na warunki suszenia i to zarówno na wilgotność powietrza, jak i na temperaturę oraz słońce. Przy długim suszeniu bez przewiewu, w atmosferze wilgotnej, przy zbyt wysokiej temperaturze, jak również na słońcu — ciemnieją. Przy pogodzie dżdżystej długo nie wysychają i ciemnieją w suszami naturalnej. Należy suszyć kwiaty tylko w pojedynczej warstwie. Dobrze ususzony surowiec powinien mieć barwę białą z charakterystycznym kremowym odcieniem oraz zapachem.

Nie należy mieszać jasnych kwiatów ze ściemniałymi, a tym bardziej ze sczerniałymi. Kwiaty sczerniałe należy odrzucić, jako bezwartościowe, ściemniałe zaś można przeznaczyć na gatunek II, przy czym kwiaty każdego odcienia powinny być osobno pakowane. Po ususzeniu kwiaty osmy-kuje się z baldachów i oczyszcza z szypułek. Jest to surowiec tzw. otarty. Stosując przecieranie zamiast ósmy kiwania otrzymujemy surowiec nieco gorszy, gdyż część kwiatów ulega zgnieceniu i rozkruszeniu.

Z 5 kg świeżych kwiatów otrzymuje się około 1 kg suszu. Pakować należy szczelnie lub półszczelnie, starannie, chroniąc przed wilgotnym powietrzem. Przechowywać trzeba w suchych pomieszczeniach w dziale surowców obojętnych.

Owoce bzu czarnego uzyskuje się przez ścinanie baldachów, gdy owoce są w pełni dojrzałe. Suszy się je w temperaturze podwyższonej, nie za wysokiej jednak, gdyż owoce łatwo pękają, zlepiają się i przypiekają. Przed suszeniem odrzuca się owoce zielone, ponieważ później nie da się ich przesortować. Jagody osmykuje się z baldachów dopiero po ususzeniu, gdyż przed tym popękałyby i puściły sok. W stanie świeżym są one delikatne, soczyste. Ususzone i osmyknięte jagody oczyszcza się jeszcze na sitach z drobnych gałązek, szypułek i grudek sklejonych jagód, a następnie pakuje się w worki lub skrzynie. Z 6,5 kg świeżych owoców otrzymuje się około 1 kg suszu. Przechowywać należy w suchych pomieszczeniach w dziale surowców obojętnych. Chronić przed myszami!

Ze względu na duże znaczenie bzu czarnego w lecznictwie zaleca się obsadzanie nim nieużytkowanych gleb.