489 2

garbem'. *z garbem’; kudłały pies, jadowity gad, ale także kraciasta chusta, wyboista droga.

Część z tych przymiotników wnosi znaczenie kwantytatywne lub intensywne, które w parafrazie oddaje składnik ‘duży’ lub składnik o zbliżonym znaczeniu, np. gwiaździste niebo ‘niebo, na którym [jest dużo] gwiazd’. kościsty starzec ‘starzec, który Ima wydatne] kości, lesista okolica. grzybny las. gałęzisty dąb. oścista ryba. Jednak istnieje dowolność w interpretacji kwantytatywnej, por. kamienisty grunt.

Przymiotniki te derywowane są następującymi formantami:

-isty\\ -ysty. piaszczysta droga, ciernisty krzak, krwisty befsztyk:

-aty: wąsaty, brodaty człowiek, uszate zwierzę:

■owaty: krostowaty, piegowaty ch/o/fak, pagórkowaty teren, pręgowaty tygrys: -asty: ogoniaste zwierzę:

-ny: rybna rzeka, pieprzna kiełbasa:

-iwy || -ywy: parszywy pies:

-awy: kędzierzawy chłopak.

3.2.12.    Użycia charakterystyczne abstrakcyjne (CHAR-ABSTR)

Za argumenty nicprzcdmiotowe uznaje się nazwy cech abstrakcyjnych, które określają bądź nazwę przedmiotu, bądź nazwę czynności, procesu lub stanu.

1.    Podstawa przymiotnika przypisuje cechę abstrakcyjną przedmiotowi -subiektowi osobowemu, żywotnemu lub nieżywotnemu, np. energiczny człowiek ‘człowiek, który charakteryzuje się energią’, honorowy człowiek ‘człowiek, który ma honor', silny człowiek, narowisty koń, urodziwa kobieta, finezyjne malowidło.

2.    Podstawa przymiotnika charakteryzuje czynność, proces lub stan. np. energiczne ruchy 'ruchy będące wyrazem energii’, rozumne zachowanie, ohydny czyn. wstrętny postępek, monotonny dźwięk.

W niektórych użyciach dochodzi znaczenie kwantytatywne: cenny pierścionek •pierścionek, którego cena jest [wysoka]', cenne wskazówki ‘wskazówki, które mają [wysoką] cenę'.

Przymiotniki te tworzone są za pomocą następujących formantów:

-owy; uczuciowy, honorowy człowiek:

-ny: ambitny, silny, spokojny i -iczny || -yczny: ironiczny uśmiech, histeryczne zachowanie, -alny: sentymentalny film, genialny pomysł:

-myli -ywy: litościwy pan. fałszywe zeznanie, treściwe wypracowanie:

-/my: cnotliwa niewiasta, bojaźliwy młodzieniec:

-isty || -ysty: narowisty koń:

-awy: łaskawy pan.

3.2.13.    Użycia porównawcze, zwane syniilatywnymi (SIMIL)

Podstawa przymiotnika nazywa podstawę porównania, a określany rzeczownik - człon porównywany.

1. Określany rzeczownik nazywa przedmiot, np. gruszkowaty wazon ‘wazon podobny do gruszki’, por. też ‘wazon jak gruszka’, lalkowaty młodzieniec, śliwkowy sweter, rdzawy kolor.

489