38 39

8 4. Zużycie wody
L.p.	Rodzaj zakładu	Jednostka odniesienia (j.o.)	Przeciętne normy zużycia wody
			[dm^3 j.o. • dol>ęl [m^ł/j.o. • miesiąc]
Handel, gastronomia i usługi
28	Restauracje, jadłodajnie	1 miejsce	100,0	3,0
29	Bary	j.w.	150,0	4.5
30	Kawiarnie, bary kawowe	j.w.	2.5,0	0,8
31	Sklepy z asortymentem czystych produktów (sklepy tekstylne, odzieżowe, obuwnicze, galanteria skórzana, drogerie, „butikT,iip.)	1 zatrudniony	30,0	0,9
32	Sklepy zc sprzedażą gotowych produktów spożywczych (sklepy spoży WCZC, mięsne, irp.)	j.w.	40,0	1,2
33	Sklepy z artykułami przcnvórsnva spożywczego (garmażeryjne, ciastkarskie, wyrób lodów, sklepy rybne)	j.w.	40+100*	1,2+3,0
>34	Kwiaciarnie i sklepy zoologiczne	j.w.	80,0	2,4
35	Zakłady usługowe (szewc, zegarmistrz, krawiec, optyk)	1 zatrudniony	15,0	0,45
36	Zakłady pralnicze	1 kg bielizny lub odzieży	17,0
37	Zakłady fryzjerskie i kosmetyczne	1 zatrudniony	150,0	4.5
58	Zakłady fotograficzne - fotografia czarno-biała i kolorowa	Przeciętne normy zuży cia wody ustala się indywidualnie w oparciu 0 warunki techniczne i ilość zatrudnionych
39	Magle a)    zwykły b)    elektryczno-parowy	1 zatrudniony 1 zatrudniony	50.0 150.0	1.5 4.5
40	Łaźnie	1 korzystający	200,0	6,0
41	Szalety publiczne	1 urządzenie 1 wc	100,0	3,0
VI. Zakłady pracy
42	Zakłady pracy, z wyjątkiem określonych w P. 43	1 zatrudniony	15,0	0,45
43	Zakłady pracy a)    w których wymagane jest stosow anie natrysków b)    przy pracach szczególnie brudzących lub ze środkami toksycznymi	j.w. j.w.	60,0 90,0	1,-5 2,25
W zależności od asortymentu sklepu. .2. Struktura i nierównomierność zużycia wody ■a przestrzeni wieków zużycie wody, jego wielkość, struktura i nierównomierność niemały się wraz z rozwojem techniki instalacyjnej. W wielu pracach [29][32J odejmowano próby scharakteryzowania etapów rozwoju zaopatrzenia jednostek sadniczych w wodę zaczynając od czasu, kiedy na terenie miast jeszcze nie budo* [ano centralnych wodociągów, aż do lar współczesnych [33J[1061fl09J. Picrw-ym etapem zaopatrzenia miast i osiedli w wodę były studnie kopane lokalizowa-e w pobliżu budynków mieszkalnych. Następnie w dużych skupiskach miejskich .

—

budowano elementy układu wodociągowego składającego się zc studni zlokalizowanej poza centrum miasta, przewodów wodociągowych (drewnianych) i zbiorników na wodę (rząpi) zlokalizowanych w centrum miasta. Wodę czerpaną ze smdni wlewano do przewodów wodociągowych, a następnie czerpano ją z rząpi i noszono wiadrami do domów. Działanie wodociągów polegało na stworzeniu warunków do grawitacyjnego dopływu wódy z ujęcia do miejsca jej poboru. W XVII i XVIII w. na terenie Warszawy wodociągiem drewnianym o długości około 800 m przy różnicy poziomów około 6 m dostarczano wodę do zbiornika na Rynku Nowego Miasta.

Na przełomie wieków XVIII i XIX zaszło jednocześnie kilka zdarzeń istotnych dla rozwoju urządzeń wodociągowych. Można do nich zaliczyć: rozpoczęcie masowej hutniczej produkcji rur żeliwnych i stalowych, udoskonalenie konstrukcji pomp tłokowych i rozpoczęcie produkcji pomp wirowych. Skonstruowano miskę ustępową spłukiwaną wodą i powiązaną ze zbiornikiem wody do jej spłukiwania. Pojawiło się zapotrzebowanie na zaspokojenie przez urządzenia wodociągowe w' miastach dostawy wody na cele przeciwpożarowe. W drugiej połow ie XIX wieku sformułowano także zasady budowy współczesnych wodociągów.

Rozwój urządzeń zaopatrzenia w wodę do początku XX wieku polegał na budowie centralnych systemów wodociągowych składających się z ujęć, stacji uzdatniania wody, pompowni oraz rozbudowy ulicznej sieci wodociągowej zaopatrzonej w hydranty do czerpania wody na cele przeciwpożarowe. Rozbudowa punktów czerpalnych polegała na:

a)    doprowadzeniu wody na teren posesji z budową punktu czerpalnego w podwórzu,

b)    wprowadzeniu instalacji wodociągowej do wnętrza budynku przez zainstalowanie w klatce schodowej pionu z punktami czerpalnymi w postaci zaworów czerpalnych nad zlewami zamontowanymi na półpięrrach lub piętrach,

c)    doprowadzeniu odgałęzień od pionów w klatce schodowej do kuchni w poszczególnych mieszkaniach i zainstalowaniu zaworu czerpalnego nad zlewem w kuchni.

Kolejny etap rozwoju wyposażenia sanitarnego zabudowy mieszkaniowej miał miejsce w Kuropie od końca I wojny światowej do lat 50. XX wieku. W tym czasie pojawiło się w mieszkaniach szereg urządzeń takich jak umywalki i wanny ustawione w pokojach kąpielowych i łazienkach. O komforcie wynikającym z ich posiadania decyduje możliwość przygotowania ciepłej wody w łazienkach w piecu opalanym węglem lub gazem f24][47], W końcu lat 50. zaczęto w Polsce powszechnie stosować centralny system podgrzewania ciepłej wody w węźle cieplnym dla potrzeb całego budynku. Jako standardowe wyposażenia mieszkań przyjęto instalowanie umywalki, wanny, miski ustępowej i zlewozmywaka. Pełna dostępność wody zimnej i ciepłej przy jej niskiej cenie i nienajlepszej jakości armatury wodociągowej spowodowała nadmierne zużycie wody przy istnieniu bardzo dużych strat wody,, czyli przecieków i marnotrawstwa. Obecnie dąży się do racjonalnego zużycia wody. Można to osiągnąć stosując odpowiednią armaturę czerpalną i urządzenia takie jak np. pralki automatyczne i zmywarki do naczyń.

W przyszłości można oczekiwać pojawienia się następnego etapu rozwoju wyposażenia mieszkań w urządzenia wodociągowe charakteryzujące się wzrostem komfortu korzystania z tych urządzeń oraz ograniczeniem zużycia wody. Redzie om wynikał z ograniczenia dostępności do źródeł wody i konieczności jej oszczędzania,,