790 791

^R.^vc- *• Pióroskrwlne. A — kolonia RhaMopleura tp. B — zooid. C — zoo id Cephalodiscus sp.. budowa wewnętrzna; a — jajnik, c — czarny stolon, d — otwór odbytowy, k — kołnierz. ■ — notochorda. o — otwór gębowy, p — pączek, r — ryjek. I — tułów, z — zooid. ż — żołądek

ryc. 281C). U gatunków żyjących na osiadłych bezkręgowcach stylik jest szczególnie długi i może się owijać dookoła ciała gospodarza. U gatunków kolonijnych styliki mają przyssawki przyczepiające ciało w domku. a ponadto przedłużają się w stolony, łączące osobniki w kolonii i tworzące drogą pączkowania zooidy potomne.

Kolonie. Domki gatunków kolonijnych w większości mają kształty prostych cylindrów. U części gatunków zbudowane są z półpierścieniowatych podjed-nostek zachodzących ukośnie na siebie (ryc. 281 A). Są przejrzyste, białawe, branatnoszare, gładkie lub pokryte kolcami, u niektórych gatunków są inkrustowane dalami obcymi.

Kolonie mają różne kształty, przy czym pojedyncze osobniki tkwią w oddzielnych ccnoecjach. W najprościej zbudowanych koloniach domki wyrastają pionowo na podłożu, połączone są tylko w częściach podstawowych. W innych koloniach domki płożą się i rozgałęziają W rodzaju Rhabdopleura zooidy powstają drogą pączkowania na wyodrębnionych stolonach, zwanych czarnymi. występujących w stwardniałych rurach szkieletu zewnętrznego, o głęboko czarnym zabarwieniu (ryc. 281 A).

Budowa wewnętrzna

Pokry cie dała jest podobnie wykształcone jak u jelitodysznych. Naskórek ezułków ma szczególnie liczne gruczoły produkujące substancje śluzowate, zlepiające pokarm. W skład wora powłokowego wchodzą tylko mięśnie podłużne.

I kład nerwowy jest prymitywniej wykształcony niż u jelitodysznych, co wiąże się z osiadłym trybem życia. Składa się z sieci komórek nerwowych.

występującej w kontakcie z naskórkiem. Komórki są częściowo skupione w drobne .„je. ale w kołnierzu pióroskrzelnych nie występuje cewka nerwowa, natomiast występuje drobny zwój kołnierzowy, położony w naskórku po stronie grzbietowej. Od zwoju odchodzą nerwy do ryjka, jeden krótki nerw do tułowia, nerwy do Mmion i dwa nerwy boczne, które za otworem gębowym łączą się w nerw brzuszny.

Narządy zmysłów. U pióroskrzelnych występują tylko pojedynczo rozmieszane w naskórku komórki zmysłowe.

Jama ciała jest podobnie wykształcona jak u jelitodysznych, ale raezo-tfloma wchodzi do ramion i czułków, poza tym kontaktuje się ze środowiskiem zewnętrznym dwoma krótkimi celomoduktami.

Układ pokarmowy jest podobnie zbudowany jak u jelitodysznych, ale jest zgięty w kształcie litery U. Notochorda jest słabiej wykształcona, ma jednolite światło lub zróżnicowane w system nieregularnych komór. Jej komórki są mniej zwakuolizowane niż u jelitodysznych. U części pióroskrzelnych notochorda nie występuje. Szpary skrzełowe ma większość gatunków, w liczbie I pary, u części gatunków szpary nie występują. Jeżeli występują, nie mają podpór z błony podstawnej i nie mają kieszeni.

Pióroskrzelne odżywiają się drobnymi organizmami i cząstkami organicznymi zawieszonymi w wodzie, wyłapywanymi na czulkach i sklejanych lepkimi wydzielinami.

Oddychanie zachodzi poprzez ściany czułków i szpary skrzełowe (jeżeli występują).

Układ krwionośny jest podobnie zbudowany jak u jelitodysznych, a więc otwarty, ale glomerule są słabo rozwinięte lub nie występują.

Wydalanie zachodzi za pomocą glomerul, jeżeli występują, w innych przypadkach zbędne produkty wyłapują celomocyty procelomy.

Układ rozrodczy. Większość pióroskrzelnych jest rozdzielnoplciowa, część hermafrodytyczna. Gonady są parzyste lub pojedyncze. Występują z przodu jelita środkowego, po grzbietowej stronie ciała, mają krótkie gonodukly, otwierające się w okolicy otworu odbytowego.

ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ

Pióroskrzelne rozmnażają się wegetatywnie, przez pączkowanie i płciowo. Pączki powstają na stylikach lub stolonach.

Zapłodnienie jest zewnętrzne. Bruzdkowanie jest całkowite, promieniste, prawie równomierne. Powstaje stereobiaslula, rzadziej celobłastula, a gastrulacja zachodzi różnie, przez epibolię, delaminację, rzadko przez inwaginację (jeżeli powstaje celobłastula). Celoma rozwija się przez enterocelię, podobnie jak u jelitodysznych. U gatunków z dom kami, jaja rozwijają się w przedniej przestrzeni objętej domkiem i z domków wydostają się postacie młodociane, które przyczepiają się podłoża, wytwarzają domek i pączkują. U gatunków żyjących samotnie lub grupowo z jaj wylęgają się larwy, nawiązujące budową do tomarii, i częściowo do larw mszywiołów, ze względu na posiadanie narządu czepnego, przy pomocy którego, po okresie wolnego pływania, przyczepiają się podłoża.

791