3tom358

718

II. OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA W INSTALACJACH ELEKTRYCZNYCH

— nie należy stosować środków ochrony dodatkowej w tych przypadkach, w których instalacja jest niedostępna dla osób postronnych (dostęp jest wymagany jedynie w czasie naprawy przy wyłączonym napięciu). Zastosowanie wówczas ochrony może zmniejszyć bezpieczeństwo przeciwporażeniowe, gdyż umożliwi przenoszenie niebezpiecznego napięcia dotykowego z urządzeń uszkodzonych na nieuszkodzone poprzez przewód ochronny, np. przy wymianie żarówek w wyłączonych spod napięcia źródłach światła.

11.10. Połączenia wyrównawcze

Mają one na celu uniemożliwienie pojawienia się różnych potencjałów i niebezpiecznych napięć dotykowych na przedmiotach metalowych, które mogą być równocześnie dotknięte (rys. 11.29). Przedmiotami tymi mogą być zarówno urządzenia technologiczne, jak i rurociągi, elementy konstrukcji budowli itp. Połączenia wyrównawcze nie są samodzielnym środkiem dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej, ale tylko wspomagającym. Norma PN-92/E-05009/41 [11.9] zaleca szerokie stosowanie tych połączeń również w tych przypadkach, gdy nie jest możliwe uzyskanie skuteczności ochrony przez samoczynne wyłączanie zasilania i nie ma możliwości zastosowania innych środków ochrony dodatkowej. W takich warunkach połączenia wyrównawcze mogą stanowić jedyny środek pozwalający na bezpieczne użytkowanie urządzeń elektrycznych. Należy jednak stosować je rozważnie, aby uniknąć przenoszenia potencjału do miejsc, w których bez tych połączeń mógłby się on w ogóle nie pojawić.

/

/

■

/

Rys. 11.29. Przykład połączenia wyrównawczego w pomieszczeniu biurowym

Gdy przedmioty metalowe są całkowicie izolowane od ziemi, wówczas nie jest wskazane przenoszenie na nie potencjału przez połączenia wyrównawcze. Nie można również stosować połączeń wyrównawczych w urządzeniach prądu stałego, gdyby mogło to doprowadzić do powstawania drogi przepływu prądu upływowego, powodującego korozję elektrolityczną i niszczenie rurociągów ułożonych w ziemi, a nawet metalowych konstrukcji budowlanych. Nie wolno również stosować połączeń wyrównawczych elementów metalowych objętych ochroną dodatkową przez stosowanie izolacji ochronnej, separacji elektrycznej lub izolacji stanowiska, ponieważ mogłoby to doprowadzić do przenoszenia niebezpiecznych napięć dotykowych i likwidować w ten sposób skuteczność działania tych ochron.

W przypadku zastosowania w budynku jako środka ochrony dodatkowej samoczynnego wyłączania zasilania, istotną poprawę bezpieczeństwa podczas użytkowania in-

719

11.10. POŁĄCZENIA WYRÓWNAWCZE

Rys. 11.30. Przykład głównej szyny wyrównawczej w budynku mieszkalnym TG tablica główna, GSW — główna szyna wyrównawcza, / rura instalacji gazowej,

2 — rura instalacji ciepłej wody, 3 rura instalacji zimnej wody, 4 — zbrojenie fundamentu

stalacji elektrycznej uzyskuje się przez stosowanie głównych szyn (zacisków) wyrównawczych na najniższej kondygnacji budynku (rys. 11.30). Szyny te pozwalają na uniknięcie przenoszenia różnych potencjałów przez rurociągi i konstrukcje metalowe wprowadzane z zewnątrz budynku. Do szyny tej są przyłączone zarówno wszystkie wprowadzone do budynku części przewodzące, jak również przewody ochronne instalacji. Główna szyna wyrównawcza powoduje obniżenie napięcia dotykowego w przypadku uszkodzenia instalacji. Główna szyna wyrównawcza ma różny wpływ na napięcie dotykowe w zależności od układu sieci, a zatem:

—    w układach TN i IT, w których dostępne części przewodzące są metalicznie połączone ze sobą — powoduje obniżenie napięcia dotykowego;

—    w układach TT i IT, w których dostępne części instalacji nie są metalicznie połączone ze sobą — nie ma istotnego wpływu na bezpieczeństwo przeciwporażeniowe.

Ta różnica pomiędzy układami sieci powinna być brana pod uwagę w tych przypadkach, w których wykonanie głównej szyny wyrównawczej jest utrudnione, np. w portach, na kempingach, targach i wystawach na terenach otwartych. W budynkach mieszkalnych i przemysłowych główna szyna wyrównawcza powinna być stosowana, ponieważ zmniejsza ryzyko porażenia prądem.

11.11. Przewody ochronne

Przewodem ochronnym jest taki przewód, który służy wyłącznie ochronie przeciwporażeniowej i którym nie płynie prąd roboczy. Przewód neutralny nie jest przewodem ochronnym, choć bywa wykorzystywany do ochrony przeciwporażeniowej. Stosuje się do niego wtedy specjalne oznaczenie PEN, które wskazuje na pełnienie dwóch funkcji: przewodu ochronnego PE i przewodu neutralnego N.

Przewód ochronny spełnia szczególnie ważną funkcję i dlatego też muszą być przedsięwzięte wszelkie środki do zapewnienia jego ciągłości. Środki te muszą chronić go przed narażeniami mechanicznymi, wpływami korozji chemicznej i innymi rodzajami uszkodzeń. W przewodzie ochronnym nie wolno umieszczać żadnych elementów zabezpieczających ani łączeniowych, które mogłyby nawet krótkotrwale przerwać jego ciągłość. Wyjątek stanowią urządzenia wtykowe w przewodach do zasilania odbiorników ruchomych. Łączenie przewodów ochronnych powinno być dokonywane przez spawanie lub na złączach śrubowych, tak aby mogły być rozłączane jedynie przy użyciu narzędzi. Przyłączanie przewodów ochronnych do odbiorników powinno być dokonywane przy zastosowaniu zacisków, a nie przez spawanie. Rozłączanie połączenia spawanego mogłoby powodować uszkodzenie chronionego odbiornika lub też utrudniać ponowne przyłączenie przewodu ochronnego do zacisków odbiornika.