94 95

BADANIE POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI CIAŁA

GŁOWA

Przy badaniu głowy podstawowymi metodami fizycznymi zwraca się uwagę na kształt czaszki, guzy krzywicze, blizny, wysypki, bolesność uciskową i opukową w zakresie czaszki, na wyraz twarzy, symetrię obu jej połów, fałdy nosowo--wargowe, stan policzków z zewnątrz oraz stan jamy ustnej, wreszcie bada się oczy, uszy i nos.

Czaszka. Odróżnia się czaszkę średniomiarową (mesocephalia), długomiarową (dolichocephalia) i krótkomiarową (brachycephalia). Te kształty nie mają praktycznego znaczenia w klinice.

Kształt czaszki może ulegać zmianie w związku z zaburzeniami rozwojowymi oraz z przebytymi chorobami.

Przedwczesne zarastanie szwów kości czaszkowych może spowodować czaszkę stożkowatą (akrocephalia), zwaną także s p rc z a s t ą, czaszkę spłaszczoną (platicephalia), łódkogłowie (skaphocephalia)i skośnogło-wie (plagiocephalia). Stożkowaty kształt przybiera czaszka przy wpukleniu czołowym i potylicowym. W łódkogłowiu stwierdza się łódkowate wypuklenie na przebiegu szwu strzałkowego, w skośnogłowiu czaszka jest skośna, jajowata.

Wymienionym zaburzeniom często towarzyszą oznaki zwyrodnienia psychicznego. Spotyka się je także w padaczce.

U osób z wrodzoną żółtaczką hemolityczną czaszka często ma kształt wieży (czaszka wieżowata, ryc. 34). Krzywica nieraz pozostawia zmiany

Ryc. 34. Czaszka wieżowata w żółtaczce hemolitycznej: a — od przodu; b — z boku (ze zbioru Z.

Orłowskiego).

kształtu czaszki wskutek wytworzenia się guzów czołowych i ciemieniowych. Czaszka taka przybiera kształt czworoboczny {capia quadratum). W przypadkach wodogłowia (hydrocephalus), akromegalii, zniekształcającego zapalenia kości (ostitis deformans Pageti) uderza duży rozmiar czaszki (w i e 1 k o g ł o w i e, macrocephalia).

Ryc. 35. Radiogram czaszki w przypadku akromegalii (wg B. Benendo-Kapuścińskiej).

b

Ryc. 36. Żuchwa akromegaliczna (6), prawidłowa (a).