Aronson05

waiwM*

jaką* ctymok. obserwatorzy będą wyciąg*? wnioski co do przyczyny irgo zachowania Takif wnioski dotyczące przyczyn noszą nazwę atryfiucji. Na prnkbd jeśli bramkarz twojej ulubionej drużyny pitki nożnej puścił lit*, piłkę, istnieje wiele możliwych wyjaśnień: może słońce zaświeciło mu w oczy; n»ir był roztargniony, gdyż myślał o chorobie swego dziecka: może puścił lę piłkę umyślnie, gdy ż postawił na drużynę przeciwników; może zagrożono im. a on się zląkł: a może przypadkiem jest on po prostu mało utalentowanym bramkarzem. Zwróć uwagę na fakt. że każda z powyższych atrybucji dotyczących przyczyny błędu bramkarza pociąga za sobą zupełnie inne nasiępsiwa. Jeśli ten sportowiec martwił się chorobą swego dziecka, to miałbyś o nim całkiem inne zdanie niż wtedy, gdyby postawił na zwycięstwo przeciwników.

Jak wiesz, ta potrzeba znalezienia przyczyny zachowania innej osoby jest częścią właściwej ludziom skłonności do wykraczania poza posiadane informacje. Często spełnia ona pożyteczne funkcje. Na przy kład przy puśćmy, że przyjechdri właśnie do obcego miasta, gdzie nie masz przyjaciół i czujesz się hańbo samotny. Słyszysz pukanie do drzwi - to Joc. sąsiad, który ściska ci diod i serdecznie wita cię w swy m mieście. Zapraszasz go do pokoju, gdzie przez mniej więcej dwadzieścia minut prowadzicie ciekawą rozmowę. Prawda** przyjemność sprawia ci myśl. że być może znalazłeś nowego przyjaciela. Cth Joe podnosi się. by wyjść, mówi: „Ach. nau rasem mówiąc, gdybyś kiedyś potrzebował jakiegoś ubezpieczenia, to ja przypadkiem zajmuję się rytu sprawami i byłoby mi miło porozmawiać z tobą na ten temat** i zostawia stop wizytówkę Czy jest on twoim przyjacielem, który przypadkiem zajmuje się sprzedażą ubezpieczeń, czy też udaje twojego przyjaciela, żeby sprzedał a ubezpieczenie? Jest ważne. żeby to wiedzieć, ponieważ musisz zdecydował, ay utrzymywać z nim stosunki. Powtórzmy: dokonując atrybucji. jednostka musi wychodzić poza posiadane informacje. Nie wiemy, z jakiego powodi bramkarz puścił łatwy strzał: nie znamy motywacji Joego, skłaniającej go do przyjaznego zachowania. Zgadujemy Tak więc interpretacje przyczynowe przy dokonywaniu atrybucji mogą być trafne lub błędne, funkcjonalne lub dysfuik-cjonaJne.

W sytuacji niejednoznacznej ludzie są skłonni dokonywał atrybucji zgodnych ze swymi przekonaniami czy uprzedzeniami. Thomas Pettigjew nazwał to ^zasadniczym błędem atrybucji" (ultimale atinbution mor)*, kft Mr Fauryfc widzi dobrze ubranego białego, anglosaskiego protestmu, wygrzewającego saę na ławce w parku we środę o godz. 3 po południu. 10 nie myśli o tym nic Jeśli jednak widzi dobrze ubranego Murzyna robiącego (o sm. Altany je* dojść do wniosku, że człowiek ten nie pracuje - i Mr. Fanty* •pada we wściekłość, gdyż przychodzi mu do głowy, że ze swych odko ambumyrh pieniędzy piąci podatki po lo. aby ten niezaradny nicpoń muł o m śśtnt mc ntaać. Jeśli Mr Fanatyk, przechodząc koło domu Mr. Saifc i—my. Ir kosz na śmieci jem przewrócony, a trochę śmieci ronypMyd

^oh, dojdzie zapewne do wniosku, tc «o bezpański pies szukał pożywienia. k^H ouwa/y » samo przechodząc koło domu Mr. Garcii. to skłonny będzie ^tZ^₀maĆ się i stwierdzi*;. Ze ..ci ludzie mieszkają jak świnie*’.

IIKe tylko uprzedzenie wpływa na jego atrybucje i wnioski — jego błędne

uzasadniają i wzmagają jego negatywne uczucia. Tak wiec cały proces cytacji mole przebiegać w formie przypominającej spirale. Uprzedzenie tynołuje ipecyflczne rodzaje negatywnych atrybucji czy stereotypów, które itolei nofł zwiększać sile lego uprzedzenia ^,7.

trtoW    ^:    Szczególnie interesujący przejaw stosowania

_)|flf0Qpdv występuje w spostrzeganiu różnic związanych z płcią. Kay Deaux j jej współpracowniczki wykazały, że kobiety nieomal powszechnie są spo-jako bardziej opiekuńcze i mniej asertywne niż mężczyźni. Jest pftftwe, te ten sposób spostrzegania kobiet jest całkowicie związany z ich rolą __ na. kobietom tradycyjnie przypisuje sie role gospodyni domowej, a zatem uważane za bardziej opiekuńcze '".Z drugiej strony przedstawiciele gw. ewolucyjnej psychologii społecznej <e\'olutionary social psychology) '* ggeieją, tt zachowania kobiet i zachowania mężczyzn różnią sie w dokładnie ddi dziedzinach, w których każda z płci stała wobec innych problemów ^jocyjaych. Z darwinowskiego punktu widzenia istnieją ważne powody ^logiczne, dla których kobiety mogły w drodze ewolucji stać sic bardziej tpekuńcze niż mężczyźni. Na przykład u naszych pradawnych przodków tubicty i przyczyn natury anatomicznej zawsze były pierwszymi opiekunkami netnowUi; w przypadku kobiet mało opiekuńczych było mniej prawdopodobne.

* będą miały dużo dzieci, które utrzymają sic przy życiu.

Chociaż nie ma bezspornego sposobu ustalenia, czy opiekuńczość jest ■ większej mierze częścią genety cznej natury kobiety niż mężczyzny, to jednak okraje dc* żc stereotyp kulturowy nic jest daleki od rzeczywistości. Jak wybrały Alice Eagly. Wendy Wood i Janet Swim *. w porównaniu z mężczyz-uni kobiety istotnie skłonne są przejawiać zachowania, które najlepiej można obeślić jako bardziej wrażliwe społecznie, troskliwsze i bardziej nastawione na ponyflaołć innych, podczas gdy mężczyźni skłonni są zachowywać się w sposób Miej dominujący, kontrolujący i niezależny. Nic trzeba mówić, że rozkłady iph cech a kobiet i mężczyzn w dużej mierze zachodzą na siebie; wszyscy omy mężczyzn, którzy charakteryzują się wrażliwością społeczną, i kobiety. Wre nic odznaczają się tą cechą. I na tym właśnie polega problem. Niezależnie td (ego. czy podłożem stereotypu jest rzeczywistość społeczna czy biologiczna, bwinie stereotypu do wszystkich kobiet czy wszystkich mężczyzn, pozbawia Jduakę należnego jej prawa, aby traktowano ją jako odrębną osobą, mającą 9*jfiane cechy i zdolności.

trzeba dodawać. że stereotypy związane z płcią często jednak odbaegąęą d neczywiitości. a więc mogą być szczególnie szkodliwe. Na przykład