bullock (8)

8

Rozdział 1 III C

A    B

RYC. 1-4. (A) Energia zawarta w wiązaniu wysokoenergetycznym wywołuje zmianę struktury przestrzennej cząsteczki nośnika, co powoduje transport 3 jonów Na⁺ na zewnątrz komórki. Kolejna zmiana struktury przestrzennej następuje po przyłączeniu do cząsteczki nośnika 2 jonów K" po zewnętrznej stronie błony komórkowej (B), wskutek czego K' wnika do komórki, a reszta fosforanowa (P) zostaje odłączona od nośnika.

rozpuszczonych w niej cząsteczek. Zjawisko to nosi nazwę przemieszczania się substancji rozpuszczonej (solvent drag).

Zjawiska transportu czynnego

1. Transport czynny pierwotny wykorzystuje bezpośrednio energię pochodzącą z rozkładu trifosforanu adenozyny (ATP) do transportu substancji wbrew gradientowi energii (np. stężenia, elektrycznemu).

a.    Najczęściej spotykanym transportem czynnym tego rodzaju jest pompa sodowo--potasowa (Na⁺-K⁺-ATP-aza), wykorzystująca ATP-azę błony komórkowej jako nośnik (ryc. 1-4).

(1)    Działanie. Pompa sodowo-potasowa utrzymuje wysokie stężenie jonów K⁺ i niskie stężenie jonów Na⁺ w płynie wewnątrzkomórkowym (ICF).

(2)    Cykl pompy. Na jeden cykl pracy pompy zużywana jest jedna cząsteczka ATP, której energia pozwala na przetransportowanie trzech jonów sodowych na zewnątrz komórki oraz dwóch jonów potasu do wnętrza komórki.

(3)    Hamowanie pompy

(a)    Naparstnica, lek wykorzystywany w leczeniu niewydolności serca, wywołuje efekt terapeutyczny przez wiązanie się z zewnątrzkomórkową powierzchnią podjednostki a i blokowanie etapu defosforylacji procesu transportu.

(b)    Pompa, aby pracować, musi związać jony sodu, potasu oraz cząsteczkę ATP. Dlatego, jeżeli stężenie któregokolwiek z tych składników jest zbyt niskie, pompa nie działa,

b.    Pozostałe przykłady pierwotnego transportu czynnego bazującego na energii powstałej z rozpadu ATP to: