CCF20100206092

Cytologia i Histologia

(por. Ryc. 54), pędu — stożek wzrostu łodygi, posiadają takie cechy. Niektóre rośliny jednoli-ścicnne na szczycie pędu mają organy rozrodcze, co znacznie ogranicza możliwość wzrostu wierzchołkowego. Specyficznym rozwiązaniem tej sytuacji okazało się odsunięcie części mery-

stemu wierzchołkowego łodygi w dół przez rozwijające się tkanki stałe. W ten sposób powstały merystemy interka-larne (wstawowe), tworzące tkanki stałe „do góry i w dół”. Tego typu tkanki twórcze występują w tzw. węzłach łodyg traw, skrzypów i rzadko dwuliściennych. Upraszczając nieco, płaszczyzny podziałowe są ustawione prostopadle do długiej osi organu, przez co nowe komórki odkładane są „do góry lub w dół” zwiększając długość rośliny. Ogólnie można powiedzieć, że tkanki twórcze pierwotne stale pozostają w cyklu:

_G] S -> G_; MITOZA Gj S G₂ -> MITOZA

Gj -> S —> G, itd.;

Ryc. 54.

Stożek wzrostu korzenia (1 — strefa stożka wzrostu. 2 — czapeczka, 3 — strefa podziałów i różnicowania). Z komórek inicjalnych stożka powstają trzy grupy komórek merystematycz-nych: 3a — plerom (z niego rozwiną się elementy walca osiowego), 3b —peryblem (z niego rozwiną się elementy kory pierwotnej), 3c — dermatom (z niego rozwinie się skórka korzenia).

3. Merystemy wtórne — powstają tylko z żywych komórek tkanek stałych o charakterze miękiszo-wym. Proces nazywa się odróżnicowaniem i polega na powrocie do stanu embrionalnego. Można powiedzieć, że komórki, które „zapomniały”, że trzeba się dzielić nagle sobie o tej czynności przypomniały. Tak więc schematycznie wygląda to następująco:

G₀ -» ODRÓŻNICOWANIE -> S -> G₂ -> MITOZA -> Gj -> S -» G₂ -> MITOZA -»itd.

Tego typu merystemy znajdują się zawsze pomiędzy tkankami stałymi i zapewniają przyrost na grubość o charakterze wtórnym (bo aktywność podziałowa ma charakter wtórny). Płaszczyzny podziałowe są zwykle ustawione równolegle do długiej osi organu, co oznacza, że nowe komórki odkładane są „na boki” zwiększając średnicę organu. Ze względu na lokalizację i rodzaj „produkcji” merystemy wtórne dzielą się na:

A) miazgę (kambium) — zakłada się pomiędzy łykiem i drewnem pierwotnymi. Produkuje łyko i drewno wtórne w wiązkach przewodzących (tzw. otwartych) łodygi i korzenia;

B) miazgę korkorodną (fellogen) — zakłada się pod skórką korzenia i pędu. Produkuje korek (fellem), który jest zbudowany z wielu warstw obumierających komórek. Chroni on starsze organy, np. kora drzew jest w istocie grubą warstwą korka;

C) merystemy wierzchołkowe korzeni przybyszowych zakładających się wtórnie w perycyklu niektórych roślin naczyniowych. Jest to o tyle nietypowa sytuacja, że te merystemy dają przyrosty organu na długość;

D) tkankę przyranną (kalus) — powstaje w miejscu uszkodzenia rośliny. W strefie przylegającej do zniszczenia żywe komórki odróżnicowują „w stronę” embrionalną i podejmują po-