czynniki lokalizacji produkcji

Dysproporcje w poziomie uprzemysłowienia

Poziom uprzemysłowienia poszczególnych krajów jest b;rd/.o zróżnicowany. Istniejące dysproporcje w tym zakresie systematycznie się pogłębiają. Wiąże się to z trzema przyczynami wynikającymi z charakteru wspótzesnych tendencji rozwojowych przemysłu:

1.    Kapilalochłonność produkcji przemysłowej, która riśnic wraz ze wzrostem złożoności procesów wytwórczych i zaangażowania wysokich technologii. Jest to związane z dużą konkurencją, szczególnie w dzied/.irie hi-tech. której można sprostaC jedynie poprzez ciągłą modernizację urządzeń (procesów wytwórczych oraz podnoszenie jakości wyrobów. Przy wyższej kaptałochłonności gidęzic zaawansowanych technologii są jednocześnie wysoce cfcklywmc. Oznacza to, że zaangażowany tant kapitał przynosi wyższe zyski od przeciętnych.

2.    Wzrastające uzależnienie produkcji od zaplecza badawczo-rozwojowego, materialno-technicznego i kwalifikacji pracowników Gałęzie zaawansowanych technologii wymagają rozległego zaplecza kooperacyjnego i usługowego oraz zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej siły roboczej do produkcji oraz w marketingu i w serwisie.

3.    Potrzeba przybliżania się do chłonnych rynków zbytu, przy jednoczesnym utrzymaniu koncentracji produkcji. Duże znaczenie dla przemysłu ma chłonny rynek zbytu zarówno na dobra inwestycyjne (środki transportowe, linie technologiczne, maszyny), jak i na dobra trwałego użytku Wysokie technologie, opierając się na rozległej sieci kooperacyjnej, mają duży wpływ na rozwój całej gospodarki narodowej. Ich modernizacja wymusza unowocześnianie produkcji w przedsiębiorstwach bezpośrednio współpracujących, które z kolei wymuszają wzrost jakości wyrobów u swoich kooperantów. Następuje więc szybka transmisja postępu technicznego pomiędzy działami gospodarki, pomiędzy regionami kraju oraz w skali międzynarodowej, ponieważ wiele przedsiębiorstw przenosi swoje zakłady w formie bezpośrednich inwestycji za granicę.

Kraje słabo rozwinięte - niemogące sprostać wymaganiom przemysłu wysokich technologii - z konieczności muszą rozwijać tradycyjne: pracochłonne i surowcochłonne, gałęzie przemysłu: górnictwo, hutnictwo metali i przemysł metalowy, włókienniczy, odzieżowy i spożywczy. W programach uprzemysłowienia muszą one uwzględniać istniejące zasoby siły roboczej (często nisko kwalifikowanej). małą chłonność wewnętrznych rynków zbytu, możliwości ewentualnego eksportu produkcji oraz pozyskania kapitału inwestycyjnego. W rezultacie udział tradycyjnych schyłkowych gałęzi przemysłu w wartości produkcji ogółem jest do minujący (w krajach typowo surowcowych przekracza 50%). podobnie jak odsetek zatrudnionych i udziały dochodów'z eksportu.

W krajach wysoko rozwiniętych schyłkowe gałęzie przemysłu, jak np. górnictwo, skupiają tylko kilka procent ogólnego zatrudnienia, dając odpowiednio niewielką

część produkcji ogółem. Dominujące znaczenie w łych krajach mają gałęzieyaawan suwanego przetwórstwa, których i dział w ogólnej wartości produkcji przeaysłowej wynosi zwykłe ponad 2J5.

Michael Porter (1990) uważa, c ewolucyjnie każdy kraj rozpoczyna od etapu.na którym wykorzystuje się prosty p^-ucę i surowce, produkując towary praco;hłonne i surowcochlonne. Następnie zwiększa się udział wyrobów kapitałochłonnych, u na wyższym etapie rozwoju - konccn.ruje się na produkcji towarów o wysokiir udziale kwalifikowanej pracy i technolog i. Symptomem zmian $ą przesunięcia we wzorcu przewag komparatywnych od to«varów pracochłonnych i surowcocłiłomych do kapitałochłonnych.

8.3. Czynniki lokalizacji prcdukcji

Z ęeoąfaóczręęo punktu vdd«fYj czynów k*aVzKy/"‘' nc-^u traktować jako wymogi i wato<y lokalizacyjne

Z.ednej suchy. ją 10 pewne wymagłró (potrzeby) stawiane przez inwestor* które powinny spełtf cłjtfione miejsca w «fu wpeiwierla odpowiednich kotaio 7 dtogatj zaś - są to.waiory ulytta*® cz>« wizy&Je wzrtasb. które oferuje cwellonc rncjsce w ceio ńajfep-szego zaspekcytnla potrzeb lmvęs«xa Chodzi zatem o uzyskanie morwie Jak najwyższej zgodnotd walorów z wy-maąsmarr.1 wynikającymi.* zamierzeń mwestori Wytoóc lokataacj* je« przede wszystkim jednak decyzją o charakwe gospodattzrm. Zcegowz>;ęcu czynniki lokalizacji nąfcty UMIcwaC )iO cecly ekonomiczne. które Wpfyuają na waH-kośi nakładcy ■rwestycypych I <W-Mw prćduSzp Wizowanych obiektów - kosztów zmiertyjących się wraz ze zmuftt nwjsca łokattacjt Odpowiedzą IdatoKja podmrotów jjospodiraych wpty.v3 ną warunki ich łunkjonowma. koszty produkcji l cgdn \ efektywność

Pcfloe ayrmka kźrjtt:x} wprowadzi yrko pierwszy w 1909 refcj riemecó

Podmioty gospodarcze, chcąc osiągnąć swoje cele. potrzebują niezbędnego kapitała, możliwości zbytu wytworzonych produktów (towarów i usług), kooperantów. właściwie zagospodarowanego miejsca, innymi słowy - dążą do odpowiedniej dla siebie lokalizacji. Nic bez znaczenia są również przyrodnicze, organizacyjno-prawne. instytucjonalne, ekonomiczne, techniczne czy społeczno-kulturowe warunki działalności danej jednostki w miejscu jej lokalizacji.

Tradycyjne ujęcie lokalizacji działalności gospodarczej

Lokalizację przedsiębiorstw determinują czynniki lokalizacyjne. Czynniki lokalizacji mają charakter stymulatorów lokalizacji działalności gospodarczej, gdyż przyciągają i stymulują określoną działalność na danym obszarze. W tradycyjnym weberowskim ujęciu lokalizacji produkcji usiłowano zidentyfikować dominujący czynnik lokalizacji, który uznano by za determinujący przestrzenną alokację procesów wytwarzania. Podejście takie jest współcześnie nieuzasadnione. ponieważ czynniki lokalizacyjne są często ze sobą powiązane. O lokalizacji decyduje splot czynników. Innymi słowy, lokalizacja jest zawsze wynikiem decyzji

241