DSC00080 3

7A. Raafecp m aąa» s»«s « atwam ^outgw 481

ccpcfj rutwiii sobie (rnptng jaoceasL zaproponowanej przez Richarda Laranna jt966}. Zarówno psychologiczne, jak i hwkiprme totespretowame procesu radzenia tobie HRM«da uę do cezy, ic organizm poBouae w sunie umu łujsmai cbjawyt. icads mc jeat w stanie wyjść spod wpływu potenciałncgp stzcsoia. Choć podejmowana przez wielu badaczy problematyka stresu psychologicznego i radzenia sobie mc |est jednolita, w swej klinicznej interpretacji wraz i ^poderiaem prewencyjnym* roożr być podtuwi do szeroko rozumianej promocji zdrowia. W cym aspekcie zwraca szczegół-n4 uwagę teoria ulutogeaezy, zakładająca, żc od zdrowia i wysiłków służących jego utrzymaniu zależy sukces w radzeniu sobie sc stresocami. Według teorii sałwngenegy warunkiem zachowania zdrowia w razie konfrontacji ze suesorami jest uruchomienie ^ogólnych zasobów odpornościowych". Są one tworzone prań takie właściwości jednostki, jak: fizyczna i biocbemiczaa odporność, zabezpieczenie materialne, czynniki poznawcze i emocjonalne (wiedza, intelekt, osobowość}, hierarchia wartości, postawy i relacje interpcrsonslnc i właściwości socjokulturowe. Aby uruchomienie zasobów od-pomośdowych było skuteczne, konieczne jest silne poczucie „koherencji*, czyli orientacji życiowej pozwalającej na radzenie sobie w sytuacji zagrożenia i zapobiegającej przetwarzaniu się napięcia emocjonalnego w stres.

W racjonalnej terapii zaburzeń związanych ze stresem obowiązuje zasada łączenia farmakoterapii z psychoterapią skoncentrowaną na urazie. Zjawisko współza-chorowalności w PTSD warunkuje przyjęte koncepcje terapeutyczne skoncentrowane na leczeniu zaburzeń nastroju, redukowaniu lęku, leczeniu zaburzeń snu, przeciwdziałaniu ryzyku nawrotów psychozy pod wpływem urazu, a także przeciwdziałaniu i leczeniu uzależnień, do których może dochodzić w przebiegu zespołu stresu pourazowego. Ryzyko uzależnienia od leków stosowanych w terapii zwłaszcza zaburzeń lekowych i bezsenności jest w tym zespole stosunkowo duże. dis tego też zasadnicze leczenie musi być prowadzone w miarę możliwości krótkoterminowo i pod kontrolą. Niewątpliwie stosowanie psychoterapii w PTSD ma znaczenie podstawowe, jednak pozbawianie pacjenta będącego w stanie kryzysu pomocy farmakologicznej mc jest właściwe.

12,1, Leczenie ASD

Ostra reakcja na stres wymaga natychmiastowej interwencji terapeutycznej. Leczenie farmakologiczne obejmuje przede wszystkim leki o działaniu inkajoUtyczuym- benzo diazepiny (aJprazałam, klonazepam), buspiion, propranołol. a w przypadku objawów dysocjacyjnych z depersonalizacją i napadami paniki neuroleptyk! - w małych i św dnieli dawkach. W razie zagrożenia autoągresywnegp i konieczności dłuższego leczenia zalecane jest stosowanie leków przcctwdeprcsyjnych

W ostrej reakcji na stres podstawowe zasady natychmiastowej pomocy psychologicznej mają na celu odreagowanie afektów i wyobrażeń związanych z urazem Najczęściej spotykanym podejściem jest wsparcie, zachęcanie do dyskusji o zdarzeniu, „wv-rzucenie* i siebie pnerazenia, smutku i wściekłości oraz edukacja obejmująca różne sposoby radzenia sobie z zaburzeniem. Cekin takiei interwencji test zablokowanie ewentualnych działań autodestrukcyraych, obniżenie poziomu lęku, wzmocnienie mc-cłunumów obronnych, przywrócenie uczuć związanych i begaecżróstsacoi, przewidywalnością przyszłości i spójnością własna osoby.