DSC00344

z

Żeleński Tadeusz (Boy)

I r 21 grudnia 1874 roku w Warszawie, zm. 3/4 lipca 1941 roku we i U,UN    • k literacki i teatralny, tłumacz, publicysta. Po studiach me-

duznych na l nr    ie I.igiellońskim uzyskał dyplom lekarza (1900),

następnie podjął pracę w uniwersyteckiej klinice pediatrycznej. Opublikował kilkanaście prac z zakresu pediatrii. Współtworzy! krakowskie życic literackie swoim kabaretem Zielony Balonik (1906). W tym czasie podjął prace przekładowe z literatury francuskiej, wysoko cenione wśród specjalistów. Po wojnie (1919-1922) redagował gazetę krakowską „Czas", a od roku 1923, po przeniesieniu się do Warszawy, zajął się krytyką teatralną i literacką, współpracując m.in. z czasopismami literackimi „Kurier Literacko-Naukowy". „Wiadomości Literackie" i kontynuując pracę przekładową. Po wybuchu wojny wyjechał do Lwowa, gdzie objął na uni-v\cr>\ tecie katedrę romanistyki. Pisał artykuły do „Czerwonego Sztandaru" oraz do „Nowych Widnokręgów".

lako historyk literatury- okresu romantyzmu wydał tom studiów po-ęconych biografii -♦ Adama Mickiewicza pt. Brązownicy (1930). U roku 1944 ukazały się Obrachunki fredrowskie, tom szkiców zawierają-^cI* h łelictony o życiu i twórczości -> Aleksandra Fredry oraz recenzje teatralne jego przedstawień. W obu tych tomach przeciwstawił się oficjalnej polonistyce uniwersyteckiej i dotychczasowym interpretacjom twórczości obu pisarzy. Mimo że nic wszystkie jego ustalenia wytrzymały próbę czasu, to termin „brązownictwo" wszedł na stale do nauki o literaturze. U czasie pobytu we Lwowie był współorganizatorem uroczystości zorganizowanych w osiemdziesiątą piątą rocznicę śmierci Adama Mickiewicza.

2,*lchoW*ka NurcyM

_Nłl uroc/ystc) akademii wygłosi! referat pt. /Warna mickiewiczowskie Z świetle nowych możliwości. Boy hyl krytykiem i publicystą. Odegrał wielka rok w walce o laicki wymiar obyczajowości i moralności. Był też pisarzem walczącym z akademicką interpretacją utworów literackich i biografii pisarzy. Rzuć ił nowe- światło na dzieła i osobowości Fredry i Mickiewicza.

Żmichowska Narcyza

Ur. 4 marca 1819 roku w Warszawie, zm. tamże 24 grudnia 1876 roku; powieściopisarka, poetka, nauczycielka. Często podpisywała się pseudonimem „Gabriella”. Pochodziła z ubogiej rodziny ziemiańskiej, osierocona, wychowywana była przez krewnych. Po ukończeniu Instytutu Guwernantek, gdzie słuchała wykładów m.in. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej, w roku 1838 objęła posadę w rodzinie Zamoyskich, z którymi wyjechała do Paryża. Tam zrezygnowała z posady i przebywała przez ponad rok u brata Erazma, po czym w roku 1839 wróciła do Warszawy. Z grona przyjaciół, głównie młodych pisarzy i pisarek oraz działaczy konspiracyjnych, wyłoniła się tam pod jej kierownictwem grupa samokształceniowa i patriotyczna Entuzjastki (-> Entuzjastki i Entuzjaści). Współpracowała z „Przeglądem Naukowym” -> Edwarda Dembowskiego i Hipolita Skimborowicza. Zajmowała się kolportażem podziemnej prasy i literatury emigracyjnej, pomagała więźniom i organizowała kształcenie rzemieślników. W latach 1844-1845 przebywała w Wielkopolsce, gdzie nawiązała kontakt z Dembowskim. W roku 1846 wróciła do Warszawy i włączyła się do prac konspiracyjnych. Aresztowana w roku 1849, została osadzona w więzieniu lubelskim. W roku 1852 Żmichowską zwolniono, a w 1855 pozwolono jej wrócić do Warszawy, gdzie pracowała jako prywatna nauczycielka. W roku 1862 zorganizowała w swoim mieszkaniu cykl wykładów o tematyce pedagogicznej. Wykładała również geograhę w Instytucie Guwernantek (zwanym oficjalnie Instytutem Rządowym Wychowania Panien). W latach 1863-1874 przebywała u rodziny na wsi. Potem powróciła do Warszawy, gdzie wkrótce zmarła.

W Poznaniu wydała tomik poezji i prozy Wolne chwile Gabńelli (1845). Najwybitniejszym jej utworem była Poganka (fragment opublikowany w roku 1846, całość w roku 1861), w której przedstawiała próżniacze życie bogatych arystokratek, salonowych lwic i „kobiet fatalnych”, takich