DSC02351

S. Urban w książce Jak napisać dobrą pracę magisterską dzieli całość metod badawczych na dwie grupy:

-    metody ogólne, mające powszechne zastosowanie,

-    metody szczegółowe, możliwe do zastosowania w określonej dziedzinie badań.

Do metod ogólnych należą:

-    metoda indukcyjna, ^—

-    metoda dedukcyjna, najważniejsze

-    metoda redukcyjna, _

a ponadto:

-    metody analityczne,

-    metody syntetyczne,

i dodatkowo:

-    metody ilościowe,

-    statystyka matematyczna (najbardziej rozpowszechniona wśród metod matematycznych jest metoda modelowa — modele opisowe i matematyczno-cybemetyczne),

-    techniczne metody przedstawiania danych (techniki tabelaryczne i graficzne)²⁵².

Do najczęściej stosowanych metod szczegółowych w naukach społecznych należą m.in.:

-    metoda opisowa,

-    metoda monograficzna,

-    metoda doświadczalna,

-    metoda statystyczna,

1 metoda modelowa,

-    metoda obserwacyjna²⁵³.

Inny znany polski metodolog pedagogiki J. Gnitecki, ze względu na przedmiot badań wyróżnia metody i techniki badań empirycznych, prakseologicznych i hermeneutycznych²⁵⁴. W przypadku metod empirycznych można np. wyróżnić różne techniki bezpo-

²⁵² S. Urban, W. Ladoński: Jak napisać dobrą procę magisterską. Wrocław 2001, s. 48-50. ^w Ibid., i. Jl.

³¹1. Gnitecki: Wstęp do ogólnej metodologii badań.... op. cit. s. 342.

średniego i pośredniego pozyskiwania informacji. Według A. Janowskiego mogą to być²⁵⁵:

-    różne odmiany obserwacji (W. Zaczyński),

-    informacje uzyskane pośrednio na podstawie wywołanych zachowań ucznia (J. Rembowski),

-    analiza dokumentacji (W. Zaczyński),

-    analiza wytworów np. rysunków, wypracowań, przedmiotów wykonanych przez dzieci (N. Reutowa),

-    zadawanie pytań w formie pisemnej (Z. Zaborowski),

-    zadawanie pytań w formie ustnej (S. Gerstman).

Zgoła inne, ale cenne poznawczo, podejście do metod badań w pedagogice (w naukach o wychowaniu) prezentują metodolodzy niemieccy. H-H. Krilger twierdzi przede wszystkim, że początkowo kontrowersje budziła kwestia czy w ogóle w naukach o wychowaniu należałoby opracować własny repertuar metod, różniący się od repertuaru w innych naukach kulturoznawczych i społecznych⁷*. Niezależnie od tych poglądów stopniowo wyodrębniały się i upowszechniały metody szczególnie odpowiadające naukom pedagogicznym. Do tych metod H-H. Krilger zalicza:

-    hermeneutykę humanistyczną,

-    badania w działaniu,

-    metody jakościowe,

-    metody ilościowe.

Słowo „hermeneutyka” pochodzi z języka greckiego, gdzie czasownik „hermeneuein" oznacza objaśniać sens wypowiedzi, pomóc w zrozumieniu, a rzeczownik „hermeneia” oznacza wykładnię, wyjaśnienie. Hermeneutykę nazywa się zatem najczęściej nauką o sztuce interpretacji tekstów³⁵⁷, a w odniesieniu do badań pedagogicznych jest to metoda służąca interpretacji oraz wyjaśnianiu zjawisk i procesów wychowawczych. Z jej istoty wynika, że ma przede wszystkim zastosowanie w badaniach jakościowych, ale także i w ilościowych, bo - jak twierdzi H-H. Krilger - [...) ani

^:,J Cyt. za: J. Gnitecki: WUfp do ogólnej metodologii badań..., op. cif., s. 342.

H-H. Krflgcr: Op, cii., s. 141.

^B’Ibid.,*. 142.

TtS

A