DSC02371

Wśród^ab^i jqj^fronVymienia się to, że:

-j I zawarte w dokumentach osobistych opisy, relacje czy opinie y mogą być rezultatem chwilowego nastroju (np. gwałtownego wzburzenia czy zachwytu itp.),

-    pamięć ludzka ma wybiórczy i indywidualny charakter, co oznacza, że każdy może zachować w pamięci co innego,

-    opisy, postawy i przeżycia mogą być utrwalane nie tak, jak były rzeczywiście przeżywane, ale tak, jak ich autor uważał, że powinny być przeżywane,

-    podawane informacje mogą być z różnych powodów celowo fałszowane,

-    autorzy dokumentów osobistych nie stanowią na ogół próbki reprezentacyjnej, a więc wyniki badań trudno jest uogólniać,

-    materiał zawarty w dokumentach osobistych w zasadzie nie nadaje się do analizy statystycznej (ilościowej),

-    niekiedy ludzie piszą pamiętniki czy autobiografie głównie w celu zaspokojenia własnych ambicji literackich i temu celowi podporządkowują ich treść i formę,

-    poszczególne dokumenty osobiste mogą zawierać różne wątki, także odmienny zakres omawiania tej samej sprawy,

-    autorzy dokumentów osobistych mogą się wywodzić z różnych środowisk kulturowych, co wpływa na odmienny sposób obrazowania (zapisu) swoich przeżyć, opinii, poglądów itp.¹. Decydując się na wykorzystanie w badaniach analizy dokumentów

osobistych należy starannie rozważyć przedstawione zalety i wady.

Wartość informacji uzyskanych dzięki analizie dokumentów urzędowych może być różna, co zależy od rodzaju tych dokumentów i ich znaczenia w rozwiązywaniu badanego problemu. W niektórych badaniach mogą odgrywać rolę pierwszoplanową, a w innych tylko drugorzędną.

W analizie dokumentów wyróżnia się dwa podejścia: klasyczne i nowoczesne.

Podejście klasyczne (tradycyjne) charakteryzuje się tym, że analiza badanych dokumentów ogranicza się głównie do ich jakościowego opisu, który najczęściej obejmuje ich wewnętrzną i zewnętrzną stronę. Opis wewnętrzny dotyczy głównie treści zawartych w badanych dokumentach, a zewnętrzny koncentruje się na ich budowie i warunkach towarzyszących ich powstaniu.

Podejście nowoczesne polega przede wszystkim na analizie ilościowej. Dużą wagę w tym podejściu przywiązuje się również do potwierdzenia wiarygodności o autentyczności badanych dokumentów. Ponadto podejście to wymaga określenia zmiennych i wskaźników, pod względem których zamierza się analizować badane dokumenty. W prowadzeniu takiej analizy może być wykorzystana technika komputerowa.

Ponadto w ramach powyższych podejść - poza analizą jakościową i ilościową - w literaturze metodologicznej wymieniane są także inne rodzaje analiz dokumentów, jak np. analiza: treściowa, formalna, pedagogiczna, psychologiczna, socjologiczna, diagnostyczna, rozwojowa, indywidualna, grupowa². W. Zaczyński wymienia jeszcze analizę historyczną i literacką³. Wymienione rodzaje analiz dokumentów M. Łobocki nazywa umownie technikami⁴.

Analiza treściowa polega na interpretacji zawartych w dokumentach treści, która sprowadza się do odpowiedzi m.in. na pytania:

-    jaka jest,.glówna (przewodnia) myśl badanego dokumentu, co chciał powiedzieć lub przedstawić jego autor?,

-    jakie treści zawiera ten dokument i czego mogą być one świadectwem?,

-    na czym polega jego oryginalność?,

-    jakie występują powiązania między poszczególnymi jego składnikami?

Analiza formalna dotyczy zewnętrznej strony dokumentów, a ściślej ich:

155

1

L. Soloma: Op. cii., s. 123.

2

^,HZ. Skórny: Metody hadań i diagnostyka psychologiczna. Wrocław-Warszawa 1974 $. 129--132.

3

^m W. Zaczyński: Op. cii., s. 187.

4

^1:1 M. Lobocki: Wprowadzenie do metodologii..., op. cit., s. 243.