DSC05028

MII l HARAKURYSrYKA IW OIU ż, is<

MII l HARAKURYSrYKA IW OIU ż, is<

. , ,ii i mego    " ^sob,c' ^sU,/yć ”'^m> "'»>»-

J_V/>W mc b\l i *, wszystkim byl Rynommcm liicrmury li%lvcc. iwuvc. «cl'H». V i_uliuń»liłC) obecności Polsku 1'oltków

iuuvxk<*ci    _w ,_cM „mcIoicimiN". .ile Wicd/iał leż,

MMl Rei    ^    . polskie) mowy i n.s»«. «• =••

^,nowy i pisma aia/aj zatem także z patrioty/mcm. uważał bowiem. /e pi.iwd/iw_K. ₍₎

wach narodowych mama mowie jedynie w rodzi mym języku Auu' tytotcm. który p» gywofy w >* w /*<uo/// na dowód sius/n₍₎ś_{ei sw}._i^>" jx*st_s*^‘w.ifMa. b\' sw Paweł. ponieważ jak ów apostoł uważał /c „więts/y palr>tck powiedz kx pup. słów tym językiem, któremu by ludzie zrozumieli. ni/h pięć tysięcy, któremu by nie zrozumieli” (hetał więc dla polany    lak najs/ersze tereny, eo wyra

żało mc w icioscu 'praw. które poruszał, różnorodnością gatunków drobiazgowo^cią w opisie świata, obserwacjami obyczajowymi, stosowaniem przysłów, powiedzeń, używaniem języka barwnego, potocznego. dosadnego. / bogactwem synonimów i frazcołogi/mów. Wierzył, ze dzięki jego pracy i upominaniu ci, którzy są zdolniejsi 1 ..którym b> to w lęccj przystało", dadzą także swoje pisma napisane w języku, który by „wszytcy rozumieli*'.

Bmtghel literatury polskiej Malarstwo XVI-wiecznego fla-marui/k.eg rr.^trza Petera Brcughla zmieniło sposób ujmowania krajobrazów i scen rodzajowych. Urok Rejowych dzieł to plastyczne widzenie świata. wTażhwość na barwę, ruch i kształty zjawisk, które umiał uchwycić 1 zatrzymać na kartach swych dzieł, używając języka uczuciowego 1 potocznego słownictwa”. Wykazywał zarazem upodobanie do szczegółu 1 w nffiwoić na detale, od których odwykł czytelnik współczesny 1 których nie jest w stanic ogarnąć.

Polszczyzna Reja odzwierciedla ówczesny język mówiony, stąd upodobanie pisarza do wyrażeń potocznych, przysłów 1 powiedzeń, używania wulgaryzmów, frazeologii środowiskowej. Okszyc pisał o sprawach uniwersalnych, mając przed oczyma swój stan i włas-

* Określenie przejęte za: E. Ostro w sk a. lirurycl palsk U1 literami i w j Mikuła/ Rej w czterechsetlecie śmierci, op. cif., 5. 159.

⁴ Szerzej napisała o tym fc. Ostrowska, ibidem.

I świadczenia Odwoływał się zarazem do życia codziennego ^nc j.ipik^w. dlatego wielu kwestii mc objaśniał, uważał bowiem ^C/y,»ie rzcezy i postępowanie za oczywiste. To spowodowało, że

Mnie był czytany prze/ współczesnych. którzy żyli tymi samymi sprawami i używali tego samego jeżyka, chwytali w lot aluzje i rozumieli krążące powiedzenia. To zarazem sprawia, że dziś Rej nie jesi już czytywany, wraz z kolejnymi pokoleniami znikał bowiem szlachecki świat, który tak dobrze znał i pojmował pisarz z Nagłowic. Reja, typowego przedstawiciela swego czasu, pociągało to, co (rwało i niezmienne. Nie lubił rzeczy przeznaczonych tylko do jednorazowego użytku. Stąd nieco konserwatywne podejście do mody i nowinek, upodobanie do życia w sposób tradycyjny, odwoływanie się do dawnych wzorów i waga autorytetu przeszłości, czemu dał wyraz na kartach największych dzieł.

Braki akademickiej wiedzy, klasycznego wykształcenia i nieznajomość teorii, zwłaszcza z zakresu poetyki i stylistyki, wynagradza język Reja: jędrny i dosadny, polszczyzna barwna, żywiołowa i oryginalna. Wyróżnia ją sentencjonalizm, zdrobnienia, charakterystyczna, nieco skomplikowana składnia, dowcip i epicki rozmach. Powtarzanie tych samych myśli i słów wiąże się z przeznaczeniem utworów do głośnej lektury³⁵, natomiast używanie utartych sformułowań, drobiazgowe wyliczenia, skłonność do zdrobnień, wplatanie przysłów i powiedzeń w tok wypowiedzi utwierdza w przekonaniu, że Rej (wyjąwszy częściowo prozę religijną) pisał tak, jak mówił. Dzięki temu wytworzył specyficzny, swoisty i rozpoznawalny styl, własny model języka poetyckiego, a niemal przysłowiowe stały się jego gęgające gąski, wrzeszczące jagniątka czy biegające prosiątka, które z czułością opisuje w Żywocie człowieku poczciwego.

Liczne zwroty do adresata nie są tylko przejawem dążności do nawiązania i potrzymywania kontaktu z. czytelnikiem. Wskazują

⁵⁵ Szczegółowa analiza: M. Korol ko. Uwagi o retoryce i rytmie w prozie Mikołaja Reja [w:| Mikołaj Rej w czterechsetlecie śmierci, op.cit.,

s. 109 i n.