DSC05091

XXX

whit Perypatet)'ka o postanowieniu sejmu zezwalającym na txfbieramc mieszczanom wiejskich posiadłości. Zważywszy że poprzedzająca tę Mową - a wydana w tymże roku - Mowa o karze za mążobójstwo również mogła-by być nazw ana „mową praw domówcy” ze względu na potężny ładunek prawdy wypowiedzianej szlachcie prosto w oczy. nie mógł Frycz liczyć na entuzjazm swych czytelników.

Zanim jednak wytworzyła się przepaść między autorem O popraw ie a szlacheckim ogółem, wszystko toczyło się tak. jak przystało na drobnomieszczańskie środowisko, z którego pochodził. Urodzony w 1503 r. w Wolborzu, ruchliwym w ów czas miasteczku, w którym rodzina jego pełniła dziedzicznie funkcje wójtowskie. Andrzej Frycz Modrzewski pobierał pierwsze nauki najprawdopodobniej w miejscow ej szkole, lecz już w 1514 r. znajdujemy jego nazw isko w^f spisie uczniów^ parafialnej szkoły krakowskiej. W szkole tej przygotowywał się do studiów na Akademii Krakowskiej. W trzy lata później zapisał się na wydział sztuk wyzwolonych; podówczas postępowali tak wszyscy studenci, którzy zamierzali potem wstąpić na medycynę, teologię czy też prawo. Po dwuletnich studiach Frycz otrzymał tytuł bakałarza, przy czym księga promocyjna wymienia go jako pierwszego wśród innych bakałarzy.

W tym samym roku. w którym Modrzewski wpisał się do Akademii, Marcin Luter wywiesił na drzwiach kościoła w Wittenberdze 95 tez przeciwko nauce Kościoła katolickiego. Reformacja niezwykle szybko ogarnęła nie tylko Niemcy, lecz także i kraje sąsiednie, w ich liczbie Polskę, gdzie jeszcze przed wystąpieniem Lutra daw ały się słyszeć hasła reformacyjne; głosił je np. żyjący na przełomie XV i XVI w*, wybitny pisarz, mieszczanin Biernat z Lublina.

przyczyną szybkich postępów reformaci, ₇ . m ,n- fekt. zc popierany przez królów JJ?, ^XUlchodzic był zenia społeczne i był w pewnej mierze burzuazji - młodej siły społecznej, dazacei ^

„stroju feudalnego. Mieszczaństwo łączX ⁰^ ^mia

**** ^nad2icj'!_i^{na rOZWÓ}j r-zem,osta?wolL^rf^r'

kurencji. umożliwiającej wzrost dobrobytu , pSnZ

Reformacja miała w Polsce charakter szlachecki 1 zada _n0 przede wszystkim zniesienia dziesięcin, czyli opłat na rzecz Kościoła w wysokość, 1/10 zbiorów, odebrania Kościołowi dóbr ziemskich oraz zastąpienia egzekucji, wy roków sądów kościelnych i klasztornych przez władze świecką. Realizację swoich postulatów widziała polska szlachta w zorganizowaniu kościoła narodowego. którv-przy zachowaniu dotychczasowej hierachii i urzędów -doprowadzić miał do uniezależnienia się od Rzymu, wprowadzenia do liturgii języka polskiego, zniesienia klasztorów i celibatu księży. Już w parę lat po wystąpieniu Lutra spotykamy w szeregach jego uczniów synów krakow skich mieszczan. Tak więc hasła reformacji rozbrzmiewające w Wittenberdze znalazły szybko oddźwięk także i w łCra-kow'ie, tym bardziej że krakowscy księgarze sprowadzali z zagranicy liczne nowinkarskie wydawnictwa. Ani zakazy królewskie, ani uchwały zjazdów biskupich nie zdołały

położyć tamy wybierającemu ruchowi.

Z ruchem reformacyjnym zapoznał się Frycz już w czasie swych studiów na uniwersytecie krakowskim. Jednakże oficjalny program tej uczelni nie zaspokajał /adnych wiedzy studentów, a silnych podniet umysłowych dostarczył Fryczowi przede wszystkim żywy ruch kulturalny, który w Krakowie przypadł na lata dwoidzieste XV1 w. Frycz