DSCF5459

w płodozmianie (o około 30 kg N/ha) bądź przyorania niesłomiastej masy organicy I; nej. Określenie ilości azotu mineralnego w glebie można uściślić, wykonując anaii-’■ || glebową z konkretnego pola (patrz rozdział 2.7).

Dawkę azotu większą niż 60 kg/ha należy podzielić na przynajmniej dwie czę. | ści. Pierwszą z nich (około 60%) stosuje się w czasie ruszenia wegetacji, drugą-w fazie strzelania w źdźbło (wzrost trzeciego międzywęźla). W przypadku, kiedy pogoda sprzyja mineralizacji azotu w glebie, a łan jest gęsty i ciemnozielony, termin dostarczenia drugiej dawki można opóźnić nawet do fazy kłoszenia. W przypadku planowania wysokich plonów stosuje się bardzo duże dawki azotu podzielone na trzy części. Nawożeniem uzupełniającym może być wtedy 1-3-krotne dolistne zastosowanie azotu w roztworze mocznika. Im późniejsza faza rozwojowa roślin, tym mniejsza powinna być koncentracja azotu w roztworze. Nie należy stosować roz-tworu w czasie słonecznej pogody ani przekraczać dawki 250 dm³ roztworu na 1 ha. Roztwór mocznika można zastąpić także mieszaniną mocznika i siarczanu magnezu bądź wieloskładnikowym roztworem makroelementowym, bądź łączonymi roztworami makro- i mikroelementowymi. Wrażliwość pszenżyta na mikroelementy jest średnia, a więc taka sama jak pszenicy. Gdy plony są duże, zaleca się stosowanie miedzi i manganu - pierwiastków najbardziej plonotwórczych (patrz rozdział 2.7).

Tabela 4.13. Wpływ nawożenia azotem na skład aminokwasowy (g/16 g N) ziarna pszenżyta Almo (Pisulewska i in., 1996)

Dawka	Aminokwasy egzogenne
N/ha	Lys	His	Arg	Thr	Val	Met	Ile	Leu	Phe
0	3,17	1,97	4,54	2,72	3,88	1,82	2,66	5,03	3,46
60	2,87	1,79	4,26	3,28	3,80	1,52	2,62	4,91	3,41
120	2,81	1,95	4,12	3,14	3,85	1,71	2,63	4,93	3,64
Dawka	Aminokwasy endogenne
N	Asp	Ser	Glu	Pro	Gly	Ala	Cys	Tyr	CS*
0	6,56	3,96	20,03	6,59	3,62	3,36	1,99	1,95	0,45
60	6,49	3,48	20,69	6,70	3,70	3,01	1,59	1,91	0,41
120	5,79	3,85	21,23	7,20	3,34	3,21	1,77	2,02	0,40

CS - Chemical score obliczony w odniesieniu do standardu białka jaja kurzego.

Badania dowodzą, że zwiększenie dawek azotu, a także ich podział i opóźnienie w stosowaniu tego składnika powodują istotne zwiększenie zawartości białka w ziarnie i popiołu surowego oraz zmniejszenie ilości bezazotowych związków wyciągowych. Niestety, jakość takiego białka obniża się, bowiem zmniejsza się w nim zawartość aminokwasów egzogennych (głównie lizyny i argininy) na rzecz endogennych, głównie kwasu glutaminowego i proliny (tab. 4.13). Wskaźnik CS (chemi-