DSCF5492

RSS

Pi

■H ■01

207

%

Piali

BKS

S2o\v_a

IW

§1

%

ora*

on

. ^v“i|R

®i| szybcjft ' igo wczesuj, na suszę »j| ynieżwkii,

I niż inn}i|

. Wynihjus ośJiny. Kofzar irm ozifflj^

jęcżffli^

WyW^e?

ęOcffi**⁰^

pl.ZftHi

„jm

KU

62 r

rVCi

*!#

5. Jęczmień

występuje krótki i przezroczysty języczek, stożkowato zakończony, o postrzępionych brzegach. Ostrogi są duże, sierpowato zakrzywione i zachodząc na siebie, obejmują źdźbło. Są wyraźnie większe niż innych zbóż, mogą być białe lub zabarwione antocyjanem i stanowią ważną cechę diagnostyczną, umożliwiającą rozpoznanie odmiany jęczmienia w stanie przedkwiatostanowym.

Kwiatostanem jest kłos składający się z osadki kłosowej, w węzłach której w dwóch rzędach są osadzone kłoski. Osadka kłosowa ma w różnym stopniu wy-garbione człony, mniej lub bardziej owłosione. Długość członów osadki kłosowej waha się od 1,7 do 5 mm i jest podstawą w określaniu zbitości kłosa, która to cecha stanowi też podstawę podziału na odmiany botaniczne. Ze zbitością kłosa wiąże się jego ustawienie na źdźble w czasie dojrzewania. Kłosy luźne jako dłuższe są na ogół zwisłe, a kłosy zbite - krótkie i wyprostowane. Długość kłosa waha się od 4 do 15 cm, krótsze u jęczmieni wielorzędowych, dłuższe — u dwurzędowych. Na każdym pięterku osadki są 3 kłoski jednokwiatowe (jednoziarnowe). Liczba płodnych kiosków na pięterku, o czym wspomniano wcześniej, jest podstawą podziału jęczmienia na podgatunki. Stałą cechą każdego kłoska są dwie małe i wąskie, szczeci-niasto-lancetowate plewy, zwężające się na wierzchołku.

Kwiat jęczmienia ma budowę typową dla całej rodziny. Plewka górna (wewnętrzna) znajduje się od strony osadki kłosowej i jest bezostna. U jej nasady wyrasta szczoteczka, czyli szczątkowa osadka kłoska. Szczoteczka może być pokryta prostymi lub kędzierzawymi włoskami. Plewka dolna (zewnętrzna) jest większa od górnej, delikatnie poprzecznie pomarszczona. W części szczytowej kończy się długą ością, czasami bywa bezostna lub u niektórych form przekształcona w widełko-wate nasadki, zwane kapturkami (np. var.furcatum, var. trifurcatum i inne). Ości są ząbkowane, rzadziej gładkie. Barwa plewek i całego kłosa najczęściej żółtobiała lub żółta, rzadziej prawie czarna (np. var. nigrum, var. nigricans, var. persicum i inne).

| Jęczmień jest rośliną samopylną, niemniej jednak można wydzielić w nim dwie grupy. W pierwszej, prawie absolutnie samopylnej, do której należą jęczmienie sześciorzędowe i dwurzędowe (var. erectum i var. zeocrithon), rośliny kwitną przy zupełnie zamkniętych plewkach. W drugiej grupie, do której zalicza się uprawne jęczmienie czterorzędowe i dwurzędowe (var. nutans), kwitnienie odbywa się przy plewkach rozchylonych i dlatego w tej grupie mogą zachodzić przypadki krzyżowania się. Jeżeli kwitnienie przebiega podczas słonecznej pogody, to możliwość krzyżowania jest większa. Kwitnienie rozpoczyna się od‘kłosa pędu głównego, a w kłosie -od kwiatków kłosków środkowych. Czas kwitnienia jednej rośliny wynosi 6-10 dni i zależy od liczby kłosów i pogody w tym okresie.

Ziarniak jęczmienia ma najczęściej kształt wrzecionowaty (rys. 1.9; fot. 1.1), może być bardziej wysmukły lub baryłkowaty, zwłaszcza u odmian browarnych. Najczęściej plewki są zrośnięte z ziarniakami, z wyjątkiem odmian taksonomicznych nagich (var. nudum, var. coeleste i inne), których ziarniaki podczas omłotu wypadają z plewek.